1 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ, ΠΑΓΚΟΣΜΙA ΜΕΡΑ ΔΡΑΣΗΣ ΤΩΝ ΣΥΝΔΙΚΑΤΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΙΡHNH

ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΠΕΟ, DEV-IS και ΔΙΚΟΙΝΟΤΙΚΗΣ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑΣ ΕΙΡΗΝΗΣ "ΕΝΩΜΕΝΗ ΚΥΠΡΟΣ"


Η 1η Σεπτεμβρίου, που καθιερώθηκε ως Παγκόσμια μέρα δράσης των Συνδικάτων για την ειρήνη στην μνήμη της επίθεσης της ναζιστικής Γερμανίας κατά της ανθρωπότητας το 1939 και των εκατομμυρίων θυμάτων του ναζισμού και του φασισμού, αποτελεί κάλεσμα για τον καθένα μας να διαδραματίσει τον δικό του ρόλο για την επικράτηση της ειρήνης στην χώρα μας και παγκόσμια.

Σήμερα, 65 χρόνια μετά το τέλος του πιο καταστρεπτικού πολέμου που έζησε η ανθρωπότητα, οι πόλεμοι και οι εχθροπραξίες συνεχίζονται σε όλες τις γωνιές της γης και ο κίνδυνος ο κόσμος να ζήσει την οδύνη νέων παγκόσμιων πολέμων μεγαλώνει.

Την ίδια στιγμή, στον κόσμο που ζούμε αυξάνεται η οικονομική ανισότητα, η εκμετάλλευση, η αθλιότητα και η φτώχεια για μεγάλες μερίδες του παγκόσμιου πληθυσμού. Τα ζητήματα της αύξησης της ανεργίας, της μαζικής μετανάστευσης ανθρώπων για αναζήτηση αξιοπρεπούς ζωής, του νέου κύματος έξαρσης του ρατσισμού, της αλλαγής των κλιματικών συνθηκών και της μεγάλη καταστροφή στο περιβάλλον, είναι προβλήματα που επηρεάζουν αρνητικά τις ισορροπίες στον κόσμο και θέτουν την ειρήνη σε κίνδυνο.

Εκφράζουμε την αλληλεγγύη και συμπαράσταση μας σ’ όλους τους λαούς που αγωνίζονται για ανθρώπινα και εργασιακά δικαιώματα, για την οικοδόμηση ενός καλύτερου κόσμου χωρίς ανισότητες και εκμετάλλευση. Ενώνουμε τη φωνή μας με τις φιλειρηνικές προοδευτικές δυνάμεις στον κόσμο που αγωνίζονται για παγκόσμια ειρήνη βασισμένη στον σεβασμό των αρχών του διεθνούς δικαίου, ενάντια στην ιμπεριαλιστική Νέα Τάξη Πραγμάτων, που όπως και σε προηγούμενες ιστορικές περιόδους, συνεχίζει να προκαλεί πολέμους και δυστυχία σε πολλούς λαούς και ειδικότερα στα κατώτερα στρώματα όλων των λαών.

Στο μέσο της πιο μεγάλης οικονομικής κρίσης από την δεκαετία του 1930, οι εργαζόμενοι σε όλο τον κόσμο βιώνουν με τον πιο σκληρό τρόπο τις συνέπειες μιας κρίσης η οποία αποδεικνύεται πολύ πιο βαθιά και πιο μακρόχρονη απ’ ότι υπολογιζόταν. Πρόκειται ξεκάθαρα για κρίση του καπιταλισμού και του νεοφιλελευθερισμού που οδηγεί στη διεύρυνση των ανισοτήτων και στην υπόσκαψη του κοινωνικού κράτους.

Είναι φανερό ότι το σύστημα επιδιώκει να μεταφέρει το βάρος των συνεπειών της κρίσης στις πλάτες των εργαζομένων. Συντασσόμαστε με τους εργαζόμενους όλου του κόσμου και δεν δεχόμαστε να πληρώσουν οι εργαζόμενοι την κρίση του καπιταλισμού.

Στη χώρα μας, ενώ οι συνέπειες της παγκόσμιας κρίσης επηρεάζουν σοβαρά τους εργαζόμενους και ενώ ο εθνικισμός, ο ρατσισμός και ο νεοφασισμός είναι σε έξαρση, ο πιο σοβαρός κίνδυνος που αντιμετωπίζουμε είναι συνέχιση της de facto διαίρεσης του τόπου μας.

Για μας, ο αγώνας για την ειρήνη και την επανένωση της χώρας μας, αποτελεί βασική και άμεση προτεραιότητα. Παραμένουμε σταθερά δεσμευμένοι στην προσπάθεια για λύση δικοινοτικής διζωνικής ομοσπονδίας με πολιτική ισότητα των δυο κοινοτήτων, όπως αυτή διαλαμβάνεται στις σχετικές αποφάσεις του ΟΗΕ και στα πλαίσια ενός κράτους με μια κυριαρχία, μια ιθαγένεια, μια διεθνή προσωπικότητα.

Λύση που να είναι σύμφωνη με τις αποφάσεις και τα ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών, να είναι στο πλαίσιο των συμφωνιών ανωτάτου επιπέδου μεταξύ των δυο κοινοτήτων, να στηρίζεται στις ευρωπαϊκές αρχές και αξίες και να διασφαλίζει την εφαρμογή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων για όλους τους πολίτες.

Στηρίζουμε την διαδικασία των συνομιλιών και καλούμε τους ηγέτες των δύο κοινοτήτων να συνεχίσουν να εργάζονται με στόχο την επίτευξη λύσης που θα επανενώσει την Κύπρο και θα την καταστήσει ελεύθερη, ανεξάρτητη και πατρίδα όλων των Κυπρίων.

Ζητούμε οι διαπραγματεύσεις να συνεχιστούν εντατικά, μέσα σε πνεύμα εποικοδομητικό και με καλή πίστη, με μοναδικό στόχο την επίτευξη συμφωνημένης λύσης. Ζητούμε να διαφυλαχτεί η πρόοδος που έχει επιτευχθεί μέχρι σήμερα στο τραπέζι των συνομιλιών. Καλούμε όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη στο διεθνές επίπεδο να εντείνουν τις προσπάθειες τους για εξεύρεση συμφωνημένης λύσης, σημειώνοντας ότι η παρέλευση του χρόνου δεν βοηθά το στόχο της λύσης, αλλά αντίθετα βοηθά στην εδραίωση της υφιστάμενης κατάστασης.

Η συνεχής προσπάθεια για επίλυση του Κυπριακού προβλήματος και επανένωση της Κύπρου θα είναι και σημαντική συμβολή των Κύπριων εργαζομένων στον αγώνα για τη παγκόσμια ειρήνη. Σε αυτά τα πλαίσια επαναλαμβάνουμε την θέση μας για άμεση αποστρατικοποίηση ολόκληρης της Κύπρου

Η ΠΕΟ, η DEV-IS και η Δικοινοτική Πρωτοβουλία Ειρήνης “Ενωμένη Κύπρος” με την ευκαιρία της 1η του Σεπτέμβρη ως παγκόσμιας Ημέρας Δράσης για την Ειρήνη διατρανώνουν την θέληση τους για λύση και επανένωση του τόπου μας.

Καλούμε όλους τους Κύπριους να ενωθούν μαζί μας την Τετάρτη 1η Σεπτεμβρίου για να σημειώσουμε την απαρχή νέων κοινών αγώνων για επίτευξη της ειρήνης και της επανένωσης.

Το πρόγραμμα της εκδήλωσης Συναπάντημα Ειρήνης και Επανένωσης έχει ως εξής:

Πρόγραμμα Εκδήλωσης:

7.00μ.μ. Συγκέντρωση στην Πλατεία Σολωμού και πορεία προς Λήδρα Πάλας (θα ξεκινήσει παράλληλη πορεία από τις Τουρκοκυπριακές οργανώσεις από την Πύλη Κερύνειας).

7.30μ.μ. Συγκέντρωση στο γήπεδο που βρίσκεται στη νεκρή ζώνη αμέσως μετά το οδόφραγμα.

Χαιρετισμοί:

* Πάμπης Κυρίτσης, Γενικός Γραμματέας ΠΕΟ.
* Sener Elcil, εκ μέρους της Δικοινοτικής Πρωτοβουλίας Ειρήνης.
* Ανάγνωση κοινής διακήρυξης από Dogan Arsehit και Χρίστο Ευθυμίου.
* Συναυλία με τον Έλληνα καλλιτέχνη Παντελή Θαλασσινό και την Τουρκοκύπρια Umut Albayrak. Συμμετέχουν η Βούλα Κωνσταντίνου, το Συγκρότημα SOL ANAHTARI και η Δικοινοτική Χορωδία.

Εκ των Διοργανωτών:

ΠΕΟ – DEVIS και Δικοινοτική Πρωτοβουλία Ειρήνης «Ενωμένη Κύπρος» η οποία αποτελείται από τις πιο κάτω οργανώσεις:

United Turkish Cypriot and Greek Cypriot Teachers Platform

Cyprus Turkish Teachers Trade Union – KTÖS

Proodeftiki Primary School Teachers movement

Cyprus Turkish Secondary Teachers Trade Union – KTOEÖS

Proodeftiki Secondary School Teachers movement

Turkish Cypriot Civil Servants Trade Union – KTAMS

Bicommunal Initiative of Relatives of Missing Persons and Victims of War “Together We Can!”

Kontea Heritage Foundation

Stop the War Coalition

Custom Workers Trade Union – GÜÇ-SEN

State Workers Trade Union- ÇAĞ-SEN

EMU Unity and Solidarity Trade Union – DAÜ-BİR-SEN

Cyprus Publisher’s Association – KIB-Ya Y

Limassol Civil İnitiative ‘Solution-Reunification-Peace”

İskele Citizens Initiative

Municipal Workers Trade Union – BES

Management Center

Republican Turkish Party – CTP

Social Democracy Party – TDP

United Cyprus Party – BKP

Socialist İnitiative

New Cyprus Party – YKP

Symfiliosi / Uzlaşma / Reconciliation

Peace Association

New Cyprus Association

Left Wing

Association of Turkish Cypriot Artists and Authors

Federation of Cypriot Organizations in Greece – OKOE, Athens

Federation of Cypriot Organizations in Greece – Youth OKOE, Athens

Bicommunal Chorus

Cyprus Turkish Physicians Trade Union – TIP-İŞ

Publishers Trade Union – BASIN-SEN

BARAKA Cultural Group

Cooperative Workers Trade Union – KOOP-SEN

Cyprus Turkish Association for Democracy – KTDD, London

Cypriot Science Education Health and Solidarity Association – KIBES, Instabul

KGP – Cyprus Youth Platform

UCP – United Cyprus Platform of the Overseas Cypriot Organizations

Bi-Communal Peace Initiative

Cyprus Reunification Movement

German-Cypriot Forum –DFZ, Berlin

Workers Democracy

Youth Against Nationalism

NGO Support Centre

Hands Across the Divide

IKME Sociopolitical Studies Institute

Peace Centre

Women Into Action

DAU-SEN

Union of Cypriot Refugees in Greece (EKPE), Athens

Association of Historical Dialogue and Research

Nazi Almanya’sının 1939 yılında insanlığa ve milyonlarca Nazizim ve faşizm kurbanına yapmış olduğu saldırının anısına düzenlenecek olan Uluslararası Dünya Barış Günü etkinliği yerel ve evrensel barışa çağrı yapıp herbirimizin barış için üstümüze düşen görevi yerine getirmemiz adına bir davet yapmaktayız.

Otuzlu yıllardan beri yaşanmış en ciddi ekonomik krizin ortasındayken ve tüm dünyada savaşlar ve düşmanlıklar giderek artarken, evrensel savaşların artışı da oldukça büyük bir tehlikedir. Bu ekonomik değişimlerle, iklim değişiklikleri, insanların daha erdemli yaşayabilecekleri yerlere göç etmelerini de beraberinde getirirken, ırkçılık dalgası giderek yayılmakta, işsizlik oranı artmaktadır. Barışı tehlikeye sokan bu sorunlarla yüzleşilmesi için etkili bir eyleme çağrı yapıyoruz.

Yurdumuzda, ekonomik kriz ciddi şekilde emekçileri etkilerken diğer yandan da milliyetçilik, ırkçılık, neo-faşizm yükselişte; halen ülkemizi en ciddi şekilde tehdit eden şey ise, süregelen de facto ayrılıktır. Görüşme sürecinin yeni bir çıkmaza girmesi riski, ülkemizde barış beklentilerini ve umutlarını da tehdit eden bir unsurdur.

İşte bu çağrı, Kıbrıs için Barışı korumak, Çözüm ve Yeniden birleşme için aktif olarak çalışmak anlamına gelmektedir. Bu bağlamda, PEO, DEVİŞ ve İKİ TOPLUMLU BİRLEŞİK KIBRIS BARIŞ İNSİYATİFİ şunları vurgulamaktadır:

1. Görüşme masasında görüşülen tüm bölümlerde bugüne kadar varılan uzlaşmaları özellikle de yönetimimizle ilgili gerçekleştirilecek ilerlemeleri savunmaktayız. Kıbrıslılar arasında varılacak bir antlaşma, ileriye doğru atılmış çok önemli, benzersiz bir adım olacağı gibi Kıbrıs’ta çözümün temel köşe taşını oluşturacaktır.

1. Kıbrıslı Rum ve Kıbrıslı Türkler’i harekete geçirerek Birleşmiş Milletler kararlarında tanımlandığı gibi siyasi eşitliğe saygılı ve bağlı kalınarak- iki-bölgeli, iki-toplumlu ve tek vatandaşlığa, tek egemenliğe ve tek uluslararası kimliğe dayalı federasyona dayalı bir Kıbrıs için çalışmalıyız.

Kıbrıs sorununun yeni bir çıkmazın içerisine kaymasına izin vermek, çok ciddi ve yıkıcı etkileri de beraberinde getirecek, toprak ve mülk, nüfus değişimi konularında, Kıbrıslı Türk ve Kıbrıslı Rumlara zor bir durumu yaşatacaktır. İşte bu sebepten ötürü, PEO, DEVİŞ ve BİRLEŞİK KIBRIS BARIŞ İNSİYATİFİ, 1 Eylül Dünya Barış Günü sebebiyle biraraya gelerek insanları Barış ve yeniden birleşme için birlikte çalışmaya çağırmaktadır. Gelecek aylar, ilerlemede önemli adımların atılması için oldukça önemli bir süreç teşkil etmektedir. Bölünmüş iki tarafın Barış ve çözüm için çalışan güçleri biraraya gelerek sürecin daha da ileriye götürülmesi için çalışmalarına devam etmeleri gerekmektedir.

Uluslararası Dünya Barış Günü için Geniş Kapsamlı İki Toplumlu Etkinlik

1 Eylül günü, Ledra Palace karşısındaki Çetinkaya stadyumunda Lefkoşa Türk ve Lefkoşa Rum Belediyeleri’nin de katkılarıyla düzenlenecek iki toplumlu etkinlikte biraraya gelerek Kıbrıs’ta biran önce çözüme ulaşılması, ülkemiz insanları ve ülkemizin yeniden birleştirilmesi için seslerimizi yükselteceğiz. Solomou Meydanı ve Kuğulu Park’ta saat 19:00’da buluşacağız ve iki noktadan başlayarak Çetinkaya Sahasında buluşup adamızın ortak geleceği için güçlerimizi birleştireceğiz.

Yenilenmiş ortak eylemlerimizle barış ve yeniden birleşmeyi gerçekleştirmemizde bir başlangıç yapmak için, 1 Eylül’de tüm barış yanlılarını bize katılmaya çağırıyoruz.

PEO, DEVİŞ ve İKİ TOPLUMLU BİRLEŞİK KIBRIS BARIŞ İNSİYATİFİ (a)

( İki Toplumlu Kayıp Yakınları İnisiyatifi, Birleşik Kıbrıslı Türk ve Kıbrıslı Rum Öğretmenler Platformu, Savaşa Hayır Koalisyonu-Kıbrıs, Hands Across the Divide, Women Into Action (Bi-communal group), Kıbrıs Alman Forumu (DZF), KTÖS , KTOEÖS, Proodeftiki İlkokul Öğretmenleri Hareketi, Proodeftiki Ortaokul Öğretmenleri Hareketi, KTAMS , GÜÇ-SEN, ÇAĞ-SEN, DAÜ-SEN, DAÜ-BİR-SEN, BES, Koop-Sen, Tıp-İş, Basın-Sen, CTP/BG, TDP, BKP, YKP, Barış Derneği, Kıbrıs Türk Sanatçı ve Yazarlar Birliği, Kıbrıs Yayıncılar Birliği , İskele Yurttaş İnisiyatifi, İki Toplumlu Koro, Baraka Kültür Merkezi, Sosyalist İnisiyatif, IKME Sosyo-Politik Enstitü , Kıbrıs Türk Demokrasi Derneği (KTDD), KIBES, OKOE (Yunanistan’daki Kıbrıslı Örgütler Federasyonu) , Yunanistan’daki Kıbrıslı Gençlik Örgütleri Federasyonu, KGP (Kıbrıs Gençlik Platformu) , Sol Kanat, İşçi Demokrasisi, Milliyetçiliğe Karşı Gençlik, Uzlaşma / Symfiliosi / Reconciliation, Yeni Kıbrıs Derneği, Kıbrıs Türk İnsan Hakları Vakfı, Sosyal Riskleri Önleme Vakfı, Yurtsever Kadınlar Birliği,Kontea (Türkmenköy) Kültür Derneği, Kontea Kültür Mirası Vakfı, Kıbrıs Yeniden Birleşme Hareketi, Çözüm- Yeniden Birleşme- Barış Limasol Sivil İnisiyatifi, NGO-SC, Barış Merkezi,Tarihsel Diyalog ve Araştırma Derneği (AHDR) )

1η Σεπτεμβρίου - Ημέρα Δράσης για Ειρήνη και Επανένωση

«Ενωμένη Κύπρος»

Πλατφόρμα Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων Εκπαιδευτικών 26.8.2010

Ενημερωτικό Δελτίο

Φίλες και φίλοι της Πλατφόρμας

Όπως κάθε 1^η του Σεπτέμβρη ξεκινάμε την εκπαιδευτική χρονιά με το πρωινό στο σχολείο και το απόγευμα στη δικοινοτική πορεία – συγκέντρωση για Ειρήνη και Λύση – Επανένωση.

Εφέτος η πορεία διοργανώνεται και με τη δική μας βέβαια συμμετοχή από ένα πιο ευρύ σχήμα, την Δικοινοτική Πρωτοβουλία για την Ειρήνη (στην οποία συμμετέχουν η συντριπτική πλειοψηφία των τουρκοκυπριακών συντεχνιών και από ελληνοκυπριακής πλευράς συμμετέχουν εκτός από τους συνήθεις ύποπτους, η Προοδευτική Κίνηση Δασκάλων και Καθηγητών), την ΠΕΟ και την ΝΤΕΒΙΣ.

Σας καλούμε να φορέσετε όπως και εμείς όσα υπόλοιπα αισιοδοξίας μας απέμειναν για να επιχειρήσουμε ένα δυνατό ΟΧΙ ΣΤΗ ΔΙΧΟΤΟΜΗΣΗ προς την οποία κατατείνουν ένθεν και ένθεν της γραμμής σημαντικές δυνάμεις.

Ελάτε να φωνάξουμε όλοι μαζί Τουρκοκύπριοι και Ελληνοκύπριοι την επιθυμία μας να συμβιώσουμε μαζί στο κοινό μας σπίτι.

Οι Ελληνοκύπριοι συγκεντρωνόμαστε στη Πλατεία Σολωμού στις 6.45 το βράδυ Τετάρτη 1^η του μήνα. Θα περπατήσουμε και θα συναντηθούμε με τους Τουρκοκύπριους που θα πορευτούν από την πλευρά τους στο Λήδρα Πάλας. Εκεί θα ακολουθήσει συναυλία με την Βούλα Κωνσταντίνου, τον Παντελή Θαλασσινό, την Ουμούτ Αλμπαϊράκ, το συγκρότημα Σολ- Ανακταρί και την Δικοινοτική Χορωδία.

Η διδασκαλία της ιστορίας στην ε/κ κοινότητα της Κύπρου

Η διδασκαλία της ιστορίας στην ε/κ κοινότητα της Κύπρου

Παρέμβαση στο φόρουμ ιστορικών του ερευνητικού κέντρου POST στη νεκρή ζώνη, 15/7/2010

του Γρηγόρη Ιωάννου

Το 2003 είχα ολοκληρώσει τις σπουδές μου στη Διεθνή Ιστορία στο LSE στο Ηνωμένο Βασίλειο και επέστρεψα στην Κύπρο για να καταχωρήσω το πτυχίο μου στην ΚΔ και να κάνω αίτηση για να διδάξω ιστορία στην δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Εκεί πληροφορήθηκα ότι αυτό δεν ήταν δυνατό και ότι θα έπρεπε να εξομοιώσω το πτυχίο μου από το Πανεπιστήμιο του Λονδίνου με αυτό που παραχωρεί το Πανεπιστήμιο Κύπρου.

Τι εννοείτε; ρώτησα τη μεσήλικη δημόσια υπάλληλο.

Κοιτάξτε, μου είπε, πώς θα διδάξετε ιστορία όταν δεν ξέρετε την ελληνική γλώσσα;

Μα ξέρω ελληνικά, απάντησα, είναι η πρώτη μου γλώσσα.

Ναι, αλλά σπουδάσατε στην Αγγλία. Πρέπει να παρακολουθήσετε μαθήματα στα νέα και αρχαία ελληνικά και λατινικά στο Πανεπιστήμιο Κύπρου.

Μα δεν κάνω αίτηση για να διδάξω ούτε νέα ούτε αρχαία ελληνικά ούτε λατινικά, απάντησα. Κάνω αίτηση για να διδάξω ιστορία, αυτό είναι το αντικείμενό μου.

Δεν υπάρχει τέτοιο πράγμα, απάντησε. Πρέπει να γίνετε φιλόλογος. Τότε θα διδάσκετε όλα τα φιλολογικά μαθήματα.

Αρνήθηκα και προχώρησα σε μεταπτυχιακές και μετά διδακτορικές σπουδές στην Πολιτική Κοινωνιολογία και πάλι στο Η.Β.

Αφού εξήγησα ότι δεν είμαι - τυπικά ομιλούντες - ιστορικός, δεν έχω δηλαδή το δικαίωμα να διδάξω ιστορία, μπορώ να ξεκινήσω την παρουσίασή μου στην οποία θα αναφερθώ στις πολιτικές και κοινωνιολογικές συνέπειες του εθνοκεντρισμού στο ε/κ εκπαιδευτικό σύστημα γενικά και ειδικότερα στη διδασκαλία της ιστορίας, καθώς και στο συνεχιζόμενο αγώνα για την υπέρβασή του με στόχο τον εκσυγχρονισμό, την κοινωνική πρόοδο και την ειρήνη. Αυτή η παρουσίαση όπως ήδη μπορείτε να καταλάβετε δεν θα είναι απλώς ακαδημαϊκή, αλλά επίσης και πιο σημαντικά πολιτική και ακτιβιστική.

Α. Ο εθνοκεντρισμός στο επίκεντρο της διδασκαλίας της ιστορίας

Το γεγονός ότι η ιστορία δεν γίνεται αντιληπτή ως πλήρως αυτόνομη επιστήμη αλλά υπάγεται στις ελληνικές σπουδές/φιλολογία, συνιστά, κατά τη γνώμη μου, τη δομική βάση του εθνοκεντρισμού στο ε/κ εκπαιδευτικό σύστημα στην ολότητά του. Αυτό είναι ένα φαινόμενο του ελληνόφωνου κόσμου, καθώς στις περισσότερες χώρες οι σπουδές γλώσσας και λογοτεχνίας διαχωρίζονται πλήρως από τις σπουδές ιστορίας. Και παρότι οι συνέπειες αυτής της ενοποίησης δυο ξεχωριστών κλάδων/επιστημονικών πεδίων είναι πιο σοβαρές στη δημοτική και μέση εκπαίδευση, με την έννοια ότι το παρελθόν εξετάζεται και γίνεται κατανοητό μέσα από ένα εθνικό φακό, οι ρίζες του προβλήματος, για να είμαστε ειλικρινείς, βρίσκονται στην ελληνόφωνη ακαδημία. Παρά τις μικρές τους διαφορές, το Πανεπιστήμιο Κύπρου ακολουθεί το σύστημα των ελληνικών πανεπιστημίων και απαιτεί από τους προπτυχιακούς φοιτητές του να παίρνουν μια σειρά μαθημάτων στα νέα και αρχαία ελληνικά και λατινικά ως μέρος του προγράμματος σπουδών. Ταυτόχρονα απαιτεί από τους φοιτητές των Νέων και Αρχαίων Ελληνικών να παίρνουν μια σειρά μαθημάτων στην ιστορία ως μέρος του δικού τους προγράμματος σπουδών. Και στο τέλος της ημέρας τους θεωρεί όλους φιλολόγους. Παρότι γίνεται κάποιου είδους εξειδίκευση, αυτό δεν λαμβάνεται κατ' ανάγκη και συνήθως υπόψη αργότερα, όταν αυτοί οι φιλόλογοι προσλαμβάνονται για να διδάξουν Ελληνικά ή Ιστορία όχι σύμφωνα με την κατεύθυνση των σπουδών τους στο προπτυχιακό επίπεδο, αλλά με τις γενικότερες ανάγκες του ε/κ συστήματος μέσης εκπαίδευσης.

Όταν ήγειρα αυτό το ζήτημα σε ένα συνέδριο σχετικά με τη διαδικασία της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης το 2008, πήρα από μια εκπαιδευτικό μέσης εκπαίδευσης την απάντηση ότι “οι φιλόλογοι είναι ιστορικοί και οι ιστορικοί είναι φιλόλογοι”, ενώ οι πολιτικοί ακαδημαϊκοί (αυτοί που εμπλέκονταν στην εκπαιδευτική μεταρρύθμιση) παρέμειναν σιωπηλοί. Φαίνεται ότι αυτή η ανάμειξη της ελληνικής λογοτεχνίας και της ιστορίας περνά πάνω κάτω ως ένα αυταπόδεικτο δεδομένο και ότι δεν έχει ποτέ αμφισβητηθεί σοβαρά, ούτε ακόμα και από εκείνο το σχετικά ριζοσπαστικό μανιφέστο για την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση του 2004 που υιοθετήθηκε από την κυβέρνηση Παπαδόπουλου και που υποτίθεται βρίσκεται σε διαδικασία εφαρμογής από την σημερινή κυβέρνηση Χριστόφια. Γιατί επιμένω σε αυτό; Επειδή αυτή η υπαγωγή της ιστορίας στις ελληνικές σπουδές έχει οντολογικές, επιστημολογικές και πολιτικές συνέπειες. Αυτόματα τοποθετεί την ιδέα του ελληνικού κόσμου στο επίκεντρο του ιστορικού πεδίου, βλέποντας με άλλα λόγια ευρύτερες και παγκόσμιες και περιφερειακές ιστορικές εξελίξεις μόνο ή κυρίως σε σχέση με τον “Ελληνισμό”. Από επιστημολογικής πλευράς αυτό στενεύει το πεδίο της ιστορίας καθιστώντας το μονοθεματικό και μονοδιάστατο και πιο σημαντικά αγνοεί τις συγκεκριμένες μεθοδολογίες της επιστήμης της ιστορίας όπως οι πολλαπλές πηγές και η συστηματική ανάλυση, που περιορίζονται σε μερικά κλασικά κείμενα και τη λογοτεχνική τους συζήτηση. Τέλος, από πολιτικής πλευράς αυτό οδηγεί σε μια συνειδητή και ασυνείδητη σύγχυση μεταξύ των εθνικών μύθων και των ιστορικών δεδομένων και αναπαράγει την ανικανότητα να σκεφτεί κανείς πέραν των όρων της “Εθνικής Ιστορίας” - αυτής της ιδεολογίας κρατικής κατασκευής της Ευρώπης του 19ου αιώνα. Η υπαγωγή της ιστορίας στο πεδίο της εθνικής κουλτούρας προωθεί την ενσωμάτωση μυθικών στοιχείων στην ιστορική αφήγηση συχνά με ένα “αθώο”, σχεδόν ανεπαίσθητο τρόπο μέσα από τη λογοτεχνική αδεία και τις ευρηματικές γλωσσικές μορφές.

Περνώντας από τη διανοητική στην οντολογική βάση του εθνοκεντρισμού, συναντάμε την παλιά, ενός αιώνα και κάτι, πολιτική προϋπόθεση του ε/κ εθνικισμού – ότι η Κύπρος ήταν, είναι και θα πρέπει να παραμείνει ελληνική. Πολλοί ερευνητές έχουν αναλύσει το φαινόμενο του εθνικισμού γενικά και του ε/κ εθνικισμού συγκεκριμένα με πολλούς τρόπους και σχήματα. Αυτό που θέλω να επισημάνω εδώ είναι ότι η θέση του Μαυράτσα το 1998 ότι ο εθνικισμός στην ε/κ κοινότητα καθορίζει τις παραμέτρους της πολιτικής ορθοδοξίας και άρα η αποκάλυψη της εθνικιστικής ιδεολογίας συνιστά πράξη κοινωνικής κριτικής, συνεχίζει να υφίσταται και σήμερα. Με μια σύντομη εξέταση της ύλης και των εγχειριδίων της “ιστορίας” στα ε/κ σχολεία καταλαβαίνει κανείς ότι πρόκειται για “ιστορία της Ελλάδας” και δευτερευόντως για “ιστορία της Κύπρου” που έτσι και αλλιώς γίνεται αντιληπτή ως προέκταση της Ελλάδας. Η έκθεση του Παπαδάκη για το PRIO (2008) αναλύει και επεξηγεί το βασικό σχήμα που χρησιμοποιείται ακόμα και σήμερα στα ε/κ σχολεία και υποδεικνύει τις βασικές του πολιτικές προεκτάσεις – την ταύτιση δηλαδή των εννοιών του “Έλληνα” και του “Κύπριου” και άρα τον αποκλεισμό των Τ/κ από την κυπριακότητα, είτε μέσα από την άρνηση της εθνοτικής τους ταυτότητας (αντιμετωπίζονται ως Έλληνες που χρειάζονται να αφομοιωθούν) είτε μέσα από τη στερεοτυπική θεώρησή τους και τη δαιμονοποίηση τους ως εθνικά Άλλων, δηλαδή “Τούρκους”. Μερικοί από τους 20χρονους μου φοιτητές πέρσι νόμιζαν ότι οι Τ/κ ήταν Τούρκοι που ήρθαν στην Κύπρο μετά το 1974 και ότι θα πρέπει να επιστρέψουν στην Τουρκία. Ελπίζω βέβαια ότι αυτή η τωρινή λανθασμένη αντίληψη να μην αποκτήσει το καθεστώς ντε φάκτο πραγματικότητας τις επόμενες δεκαετίες. Βέβαια, η πολιτική πραγματικότητα και ο επίσημα διακηρυγμένος στόχος της εγκαθίδρυσης μιας διζωνικής δικοινοτικής δημοκρατίας βρίσκεται σε διάσταση με την ε/κ εθνικιστική ιδεολογία και οι προσπάθειες να γεφυρωθεί αυτό το χάσμα από κατά τα άλλα πραγματιστές και μετριοπαθείς φιλελεύθερους πολιτικούς και διανοούμενους, οδηγούν στην αυθαιρεσία, τη σύγχυση και τις εξόφθαλμες αντιφάσεις.

Οι πολιτικές προεκτάσεις της συνεχιζόμενης ηγεμονίας του εθνικισμού στην ε/κ κοινότητα γενικά και ειδικά στη διδασκαλία της ιστορίας είναι τριών ειδών. Πρώτον, η στρατηγική της ελίτ για την κατασκευή και διατήρηση της “εθνικής ενότητας” εφαρμόζεται μέσα από την επίσημη εθνική ιστορική αφήγηση. Αυτή η διαδικασία συνίσταται στην εφεύρεση των παραδόσεων σύμφωνα με το γνωστό όρο του Χόπσμπαουμ και την κατασκευή των γεγονιδίων για να την στηρίξουν (το κρυφό σχολειό στην Τουρκοκρατία, η ύψωση του λάβαρου στην Αγία Λαύρα στις 25 Μαρτίου 1821, η απαίτηση της ένωσης στο καλωσόρισμα των Βρετανών το 1878). Αυτή βέβαια είναι μια διαδικασία διαστρέβλωσης των ιστορικών εξελίξεων και η συστηματική επανάληψη της, ειδικά στη δημοτική εκπαίδευση, ενσταλάζει τις εφευρημένες παραδόσεις στη συνείδηση των παιδιών και χρειάζονται χρόνια μελέτης και αμφισβήτησης σε πανεπιστημιακό επίπεδο να γίνουν αντιληπτές για αυτό που πραγματικά είναι. Δεύτερον, οι Τ/κ γίνονται αντιληπτοί ως μειονότητα με πιο αδύνατα ιστορικά και πολιτικά δικαιώματα για το παρόν και το μέλλον της Κύπρου σε σχέση με τους Ε/κ, οι οποίοι καθίστανται έτσι απρόθυμοι να στηρίξουν ή να αποδεχτούν καν μια συμφωνία διαμοιρασμού εξουσίας σε ένα μελλοντικό ομοσπονδιακό πλαίσιο. Τρίτον, οι Ε/κ μαθητές αδυνατούν να σκεφτούν έξω από το εθνικό πλαίσιο με αποτέλεσμα να μειώνεται η δυνατότητά τους για κριτική σκέψη, πολυπρισματικότητα, πολυδιάστατη ανάλυση και ιστορικό διάλογο.

Β. Η προσπάθεια για εκπαιδευτική μεταρρύθμιση μακριά από τον εθνοκεντρισμό 2004-2010

Η τ/κ εξέγερση του 2002, το άνοιγμα των οδοφραγμάτων το 2003 και η ένταξη στην Ε.Ε. είχε δημιουργήσει καινούργια δεδομένα επί του εδάφους και έθεσε ξανά πιο έντονα το διακύβευμα της σύγκρουσης σε σχέση με την ιστορία της Κύπρου. Καθώς η προοπτική ενός καινούργιου μέλλοντος διάνοιξε, υπήρξε νέα ώθηση να ξανασκεφτούμε το παρελθόν μας και να επαναπροσδιορίσουμε την εκπαιδευτική διαδικασία στην ολότητά της προς την κατεύθυνση του μέλλοντος. Σε αυτό το πλαίσιο η επιτροπή των 7 ακαδημαϊκών συνέγραψε το μανιφέστο της για μια ολοκληρωμένη και δομική μεταρρύθμιση του εκπαιδευτικού συστήματος. Το πιο ριζοσπαστικό στοιχείο εκείνου του κειμένου ήταν η επίθεση στον εθνοκεντρισμό που γινόταν αντιληπτός ως κυρίαρχος, πολιτιστικά μονολιθικός και ως περιοριστικός του πολιτικού και ιδεολογικού πλαισίου της κυπριακής εκπαίδευσης. Προσέγγιζε την Κύπρο ως αυτόνομη και ευρωπαϊκή και προωθούσε την ιδέα να ληφθούν σοβαρά υπόψη οι πραγματικότητες του δικοινοτισμού και της πολυπολιτισμικότητας ενσωματώνοντάς τες στο εκπαιδευτικό σύστημα. Η σημασία εκείνης της πρότασης έγκειται όχι τόσο στην πραγματική της επιρροή στη διαδικασία που ακολούθησε, αλλά κυρίως στο ότι διεύρυνε τα αποδεκτά όρια του δημόσιου διαλόγου για την εκπαίδευση γενικά και τη διδασκαλία της ιστορίας πιο συγκεκριμένα. Αυτό που πριν ήταν λογοκρινόμενο ως μη πατριωτικό και προδοτικό, έβγαινε τώρα από το στόμα ειδικών που διορίστηκαν να συμβουλεύσουν το κράτος.

Η αλλαγή των τ/κ εγχειριδίων ιστορίας το 2004, που χαιρετίστηκε από τους προοδευτικούς στο νότο, μας όπλισε με ένα επιπρόσθετο επιχείρημα για την ανάγκη να ανταποδώσουμε στο πλαίσιο της εν εξελίξει διαδικασίας επανένωσης. Παρόλα αυτά το γενικότερο κλίμα στη διάρκεια της προεδρίας Παπαδόπουλου και ειδικότερα ο θάνατος του μεταρρυθμιστή Υπουργού Παιδείας Πεύκιου Γεωργιάδη, ήταν τέτοιο που δεν επέτρεπε πολλή ελπίδα για τέτοια φιλόδοξη εκπαιδευτική μεταρρύθμιση. Μόνο το 2008, μετά την εκλογή Χριστόφια άνοιξε ξανά η προοπτική υλοποίησης των εισηγούμενων αλλαγών. Ο νέος Υπουργός Αντρέας Δημητρίου φάνηκε έτοιμος να προχωρήσει και μίλησε με μια καινούργια γλώσσα στις αρχικές του εγκυκλίους. Μίλησε με αρνητικά λόγια για τις εθνικιστικές ε/κ και τ/κ παραστρατιωτικές ομάδες της περιόδου 1963-1974, αμφισβήτησε την αναγκαιότητα των στρατικοποιημένων σχολικών παρελάσεων, είπε ότι τα μοντέλα μας και οι ήρωες μας δεν πρέπει να είναι μόνο οι νεκροί έφηβοι και μίλησε για την αναγκαιότητα εκδημοκρατισμού του σχολείου μας. Κήρυξε το ακαδημαϊκό έτος 2008-2009, έτος “καλλιέργειας κουλτούρας ειρηνικής συμβίωσης” και άφησε ανοιχτή την προοπτική επαφών μεταξύ Ε/κ και Τ/κ μαθητών. Αλλά η εθνικιστική υστερία που ακολούθησε τα τελευταία δυο χρόνια, με μπροστάρη τον Αρχιεπίσκοπο, τις ηγεσίες της ΠΟΕΔ και της ΟΕΛΜΕΚ καθώς και πολιτικούς από όλα τα κόμματα εκτός του ΑΚΕΛ, δεν άφηνε και πολλά περιθώρια να γίνουν επιτρεπτές, ή έστω ανεκτές, σημαντικές αλλαγές (βλέπε π.χ. “Εκπαιδευτική Αλλαγή” και “Καλέμι”, 2009).

Η επίθεση ενάντια στις προσπάθειες για εκπαιδευτική μεταρρύθμιση επικεντρώθηκε γενικά στο μάθημα της ιστορίας. Το ΑΚΕΛ κατηγορήθηκε ότι προσπαθεί να “ εργαλειοποιήσει την ιστορία” και να “ιδεολογικοποιήσει τη διδασκαλία της”. Έτσι ουσιαστικά το συντηρητικό εθνικιστικό στρατόπεδο χρησιμοποίησε τη φιλελεύθερη ρητορική της “ουδέτερης εκπαίδευσης” προβάλλοντας την άποψη ότι μέχρι τώρα δεν υπήρχε ιδεολογία στο εκπαιδευτικό σύστημα και ότι το ΑΚΕΛ προσπαθούσε τώρα να επιβάλει τη δική του. Ακόμα και στο τελευταίο βιβλίο του Περσιάνη (2010) σχετικά με την εκπαιδευτική πολιτική στην Κύπρο, το οποίο κατά τα άλλα αναγνωρίζει την άρρηκτη σχέση μεταξύ πολιτικής και εκπαίδευσης, σε κάποιο σημείο (σ. 113) ασκεί κριτική στην προσπάθεια για εκπαιδευτική μεταρρύθμιση ως υποκινούμενη από πολιτικά και όχι εκπαιδευτικά κίνητρα. Αυτή η ρητορική αρθρώθηκε από την οπτική του συστήματος, από μια οπτική του παρόντος ηγεμονικού κοινωνικο – οικονομικού στρατοπέδου, που αντιλαμβάνεται τη δική του ιδεολογία ως την πραγματικότητα, τη δική του άποψη ως μη πολιτική αλλά ως το πλαίσιο της θεμιτής πολιτικής. Βέβαια θα ήταν αχρείαστο να πω ότι για να κατασκευάσει κανείς αυτή τη μία “αντικειμενική αλήθεια”, τη βάση δηλαδή της επίσημης ιστορίας, θα πρέπει να λογοκριθούν άλλες, εναλλακτικές φωνές, θέματα και φαινόμενα, όπως σημειώνει ο Παναγιώτου (2009): η πολιτική κουλτούρα της κατώτερης τάξης και η ταξική πάλη είναι δύο τέτοια παραδείγματα.

Η απάντηση του ΑΚΕΛ ήταν ήπια, με την έννοια ότι απέφυγε τη μετωπική σύγκρουση με τις εθνικιστικές δυνάμεις και προσπάθησε να μετριάσει τη στάση του με στόχο να πετύχει μια κάποιου είδους συναίνεση. Αυτό αποδείχθηκε πλήρως ανέφικτο, αφού οι συντηρητικοί εθνικιστές έμειναν αμετακίνητοι στις θέσεις τους (οι συντεχνίες των εκπαιδευτικών απείχαν επίσημα από τις επιτροπές και τα πολιτικά κόμματα δεν ψήφισαν το κονδύλι στη Βουλή). Η ακαδημαϊκή επιτροπή για το μάθημα της ιστορίας διορίστηκε με στόχο να αντανακλά σε γενικές γραμμές τις ισορροπίες στη δημόσια συζήτηση περί του θέματος. Τελικά η επιτροπή χωρίστηκε στα δύο με αποτέλεσμα να εκπονηθούν δύο προτάσεις: η μια της πλειοψηφίας (3) και η άλλη της μειοψηφίας (2). Η πρόταση της πλειοψηφίας δημοσιεύτηκε πριν από δύο περίπου μήνες στην ιστοσελίδα του Υπουργείου Παιδείας και θεωρείται η επίσημη, ενώ η πρόταση της μειοψηφίας δεν έχει δημοσιευτεί ακόμη.

Η πρόταση της πλειοψηφίας είναι πραγματικά απαράδεκτη. Το “νέο” αναλυτικό πρόγραμμα αποτελεί ουσιαστικά αντιγραφή του παλιού/υπάρχοντος αναλυτικού με κάποιες μικρές προσθήκες σχετικά με την κυπριακή ιστορία. Σχετικά δε με τις δεξιότητες υπάρχει μία μοναδική αναφορά: “[οι μαθητές] να αναζητούν και να χρησιμοποιούν ποικίλες ιστορικές πηγές [...] και να είναι σε θέση να τις αξιολογούν και να τις σχολιάζουν και ανάλογα να αποδέχονται ενδεχόμενες πολλαπλές ερμηνείες του ιστορικού γεγονότος ή φαινομένου, στο οποίο αυτές αναφέρονται” (σ. 25). Ωστόσο, διαβάζοντας κανείς το όλο θεματικό και αναλυτικό πλαίσιο που προτείνεται, αυτή η νύξη στην πολλαπλότητα της ερμηνείας δεν είναι παρά ρητορική. Η αφήγηση εξακολουθεί να εστιάζει στον Ελληνισμό και η Κύπρος εξακολουθεί να θεωρείται αναπόσπαστο μέρος του. Οι μαθητές καλούνται για παράδειγμα να επιχειρηματολογήσουν υπέρ ή κατά της πολιτικής του Καποδίστρια, υπέρ ή κατά της πολιτικής του Τρικούπη και υπέρ ή κατά της Μεγάλης Ιδέας. Η υποτιθέμενη πολυπρισματικότητα τοποθετείται μέσα στο πλαίσιο του έθνους. Πολλαπλές οπτικές επιτρέπονται μόνο μέσα στα πλαίσια του Ελληνισμού και όχι σε σχέση με αυτόν. Και σίγουρα ούτε καν μέσα στα πλαίσια της ε/κ κοινότητας, όπου παρά τις αναφορές στους δύο πόλους (ΑΚΕΛ και Εθναρχία, σ. 55), οι μαθητές δεν καλούνται για παράδειγμα να επιχειρηματολογήσουν υπέρ ή εναντίον της Ένωσης ή υπέρ ή εναντίον της ΕΟΚΑ.

Γενικά η πρόταση για τη δημοτική εκπαίδευση είναι πολύ χειρότερη από αυτή για τη μέση εκπαίδευση. Στη δημοτική εκπαίδευση η ιστορία είναι πολύ πιο περιληπτική και η οθωμανική περίοδος δεν εξετάζεται αυτόνομα όπως η δυτική περίοδος (Φραγκοκρατία και Ενετοκρατία) αλλά εντάσσεται σε τρία κεφάλαια με τίτλο: “Ο Ελληνικός κόσμος από την άλωση (δηλ. της Κωνσταντινούπολης) ως την Επανάσταση του 1821”, “Προετοιμασία και σταθμοί της ελληνικής Επανάστασης” και “Η Κύπρος στην τελευταία περίοδο της οθωμανικής κυριαρχίας 1830-1878” οπόταν υποτίθεται ότι εμφανίστηκε το ενωτικό κίνημα. Στους γενικούς στόχους της δημοτικής εκπαίδευσης υπάρχει άμεση αναφορά στην “ιστορική και εθνική ταυτότητα” των μαθητών, την οποία το μάθημα της ιστορίας “θα τους επιτρέψει να αποκτήσουν”. Οι στόχοι και το πλαίσιο της μέσης εκπαίδευσης είναι περίπου τα ίδια, αλλά επειδή το αναλυτικό πρόγραμμα είναι πιο εκτενές, υπάρχουν περισσότερες λεπτομέρειες για την οθωμανική και βρετανική κυριαρχία και για τα χρόνια της Ανεξαρτησίας.

Η πρόταση της μειοψηφίας δεν αποτελεί μια ριζοσπαστική, εναλλακτική πρόταση. Ωστόσο αποτελεί μια μετριοπαθή μεταρρύθμιση του φιλοσοφικού προσανατολισμού της διδασκαλίας της ιστορίας και μια σχετική πρόοδο για τρεις λόγους:

α. Προσεγγίζει την ιστορία της Κύπρου αυτόνομα, θεωρεί ότι σχετίζεται κυρίως με την ελληνική αλλά δεν υπάγεται σ' αυτή και συνδέεται επίσης και με την ιστορία άλλων μεσογειακών πληθυσμών, καθώς και με την ευρωπαϊκή και παγκόσμια ιστορία. Εδώ στους γενικούς στόχους δεν υπάρχει αναφορά στην ανάπτυξη μιας “εθνικής ταυτότητας” των μαθητών, αλλά μια πιο γενική και ενδεχομένως ενοποιητική “αγάπη για τη χώρα τους” “γνωρίζοντας τις συνθήκες δημιουργίας και ανεξαρτησίας της, τις ελευθερίες και τα δικαιώματα των πολιτών της”. Επομένως, τόσο θεματικά όσο και αναλυτικά, η Κύπρος καθίσταται το κέντρο της αφήγησης και η “Εθνική Ιστορία” αντιμετωπίζεται ξεχωριστά και σε αντιδιαστολή με την “Επιστήμη της Ιστορίας”.

β. Δεν συνδέει την Ελληνική Επανάσταση του 1821 με την πτώση της Κωνσταντινούπολης στο πλαίσιο της Τουρκοκρατίας, αλλά με τη Γαλλική Επανάσταση του 1789 και την έναρξη της νεωτερικότητας. Σ' αυτό το πλαίσιο η Γαλλική Επανάσταση είχε διαμορφώσει την παγκόσμια ιστορία, ενώ η Ελληνική Επανάσταση διαμόρφωσε την περιφερειακή ιστορία (δηλαδή την ιστορία της οθωμανικής αυτοκρατορίας και της Μεσογείου). Μέσα σ' αυτή τη σχεδόν διεθνιστική οπτική, η πρόταση της μειοψηφίας δίνει περισσότερη έμφαση σε σύγχρονα και παγκόσμια ιστορικά γεγονότα όπως η αποικιοκρατία και η απο-αποικιοποίηση, η Ρωσική Επανάσταση κλπ.

γ. Προτείνει για τα δύο τελευταία χρόνια ανεξάρτητη βιβλιογραφική έρευνα από τους μαθητές κάτω από την επίβλεψη των καθηγητών τους, πάνω σε διάφορα θέματα με τρόπο συγκριτικό:

-οι απαρχές και η ανάπτυξη του Χριστιανισμού και του Ισλάμ

-το πολιτικό και το οικονομικό πλαίσιο της βυζαντινής και οθωμανικής αυτοκρατορίας

-η βιομηχανική επανάσταση και ο ιστορικός καπιταλισμός

-η διαμόρφωση του ελληνικού και τουρκικού έθνους και κράτους

-τα Ηνωμένα Έθνη και η Ε.Ε.

-μετανάστευση, πολυπολιτισμικότητα και κοινωνία των πολιτών.

Γ. Έμπρακτη αντίσταση στον εθνοκεντρισμό

Δεν πρόκειται να αναφερθώ περισσότερο στην πρόταση της μειοψηφίας. Ας περιμένουμε να δημοσιευτεί (πιθανότερο από τους συγγραφείς της παρά από το Υπουργείο Παιδείας) και τότε θα μπορέσουμε να τη συζητήσουμε. Ωστόσο, στο επίπεδο της πολιτικής ανάλυσης ένα πράγμα είναι ξεκάθαρο: ότι μέχρι σήμερα, 6 χρόνια μετά, η κρατική προσπάθεια μεταρρύθμισης της διδασκαλίας της ιστορίας μακριά από τον εθνοκεντρισμό έχει αποτύχει παταγωδώς. Έτσι, ας δούμε τι μπορούμε να κάνουμε στο επίπεδο της κοινωνίας των πολιτών. Αν υπάρχει κάτι ξεκάθαρο μέχρι σήμερα είναι ότι είναι αφελές να μετριάζουμε τις θέσεις και τις προσδοκίες μας και να περιμένουμε από το ίδιο το κράτος να προχωρήσει σε αλλαγές στη σχολική ιστορία. Ο εθνοκεντρισμός εξακολουθεί να είναι κυρίαρχος στην κοινωνία και ακόμα περισσότερο στον κρατικό μηχανισμό που την ελέγχει και αυτό δεν μπορεί να αλλάξει από “τα πάνω”. Ο εθνικισμός είναι μια ηγεμονική κοινωνική δύναμη, είναι ενσωματωμένος στη δημόσια σφαίρα και συζήτηση και ριζωμένος στο εκπαιδευτικό σύστημα. Η στρατηγική μας για το μέλλον πρέπει να είναι πιο πραγματιστική και ταυτόχρονα πιο επιθετική. Δηλαδή θα πρέπει να επικεντρώσουμε την ενέργεια και τις προσπάθειές μας στην αντίκρουση συγκεκριμένων θεμάτων της “επίσημης ιστορίας” μέσα από εναλλακτικές εκδόσεις που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν και στην τάξη. Δηλαδή παρά να προσπαθούμε να διαμορφώσουμε εγχειρίδια ιστορίας, θα πρέπει να στοχεύσουμε σε συμπληρώματα της διδασκαλίας της ιστορίας. Και φυσικά όχι να αναμένουμε από το κράτος να εγκρίνει τη χρήση τους (όπως κάνει – ή τουλάχιστον έκανε στο παρελθόν- ο Όμιλος Ιστορικού Διαλόγου και Έρευνας), επειδή απλώς δεν θα το κάνει. Αν δεν υπάρξει συμφωνία για επανένωση, είναι απίθανο τα δύο καθεστώτα να αλλάξουν τη βασική, θεμελιώδη ανάγνωση του παρελθόντος. Όπως σημειώνει ο Κιζίλγιουρεκ (2007, POST): “η ιστορία ασχολείται με το μέλλον κι όχι με το παρελθόν” και επομένως, αν δεν διανοιχτεί η προοπτική για ένα διαφορετικό μέλλον, η διδασκαλία της ιστορίας στην ε/κ κοινότητα δεν είναι πιθανό να αλλάξει.

Αυτό βέβαια οδηγεί στο ερώτημα, πώς μπορεί να δημιουργηθεί η προοπτική για ένα διαφορετικό μέλλον στο πλαίσιο ενός εθνικιστικού εκπαιδευτικού συστήματος; Αυτό αποτελεί πολιτικό και πρακτικό ερώτημα και όχι ακαδημαϊκό και θεωρητικό. Επομένως, πολύ συνοπτικά η πρόταση έχει ως εξής: αντίσταση στον εθνοκεντρισμό μέσω εναλλακτικών πηγών και ερμηνειών και αφήγηση διαφορετικών ιστοριών· δημιουργία διαδικτυακών θεματικών αρχείων σε οπτικοακουστική και σε έντυπη μορφή και διάδοση των πληροφοριών ανάμεσα στους εκπαιδευτικούς και τους μαθητές μέσω ανεπίσημων και άτυπων δικτύων· αποτελεσματική συμπερίληψη των διεθνών και τοπικών ιστοριών, έμφαση στην κοινωνική διάσταση, χρήση της προφορικής ιστορίας και της ανεξάρτητης έρευνας από μέρους των μαθητών· αποκάλυψη των κρυμμένων αφηγήσεων και αναίρεση της σιωπής και της λογοκρισίας τόσο σχετικά με την καθαρότητα των κυπριακών εθνο-θρησκευτικών ταυτοτήτων όσο και σχετικά με τις πρόσφατες σκοτεινές στιγμές της εθνοτικής σύγκρουσης· πραγματική ενασχόληση με τη ιδέα της πολυπρισματικότητας και των πολλαπλών ερμηνειών τόσο μέσα όσο και έξω από την εθνοτική και κοινοτική ομάδα· τέλος, προώθηση της δικοινοτικότητας ως ο κυπριακός δρόμος προς την πολυπολιτισμικότητα μέσω της ενθάρρυνσης και της οργάνωσης επαφών μεταξύ Ε/κ και Τ/κ εκπαιδευτικών και μαθητών. Ένα πιο φιλόδοξο σχέδιο που συζητιέται ήδη από μέλη της Πλατφόρμας Εκπαιδευτικών “Ενωμένη Κύπρος” είναι η δημιουργία ενός αυτόνομου δικοινοτικού σχολείου στη νεκρή ζώνη, αρχικά σε βάση μερικής και αν είναι δυνατό αργότερα πλήρους απασχόλησης. Στις σημερινές συνθήκες δεν φαίνεται να υπάρχει άλλη διέξοδος.

Βιβλιογραφία

Εκπαιδευτική Αλλαγή, όργανο της Συντεχνίας Εκπαιδευτικών Μέσης Εκπαίδευσης “Αλλαγής”, τεύχος 5 και 6, Φεβρουάριος και Μάρτιος 2009

Επιτροπή Εκπαιδευτικής Μεταρρύθμισης, Δημοκρατική και ανθρώπινη παιδεία στην ευρωκυπριακή πολιτεία, Προοπτικές ανασυγκρότησης και εκσυγχρονισμού, Μανιφέστο διαμορφωτικής Εκπαιδευτικής Μεταρρύθμισης

Μαυράτσας Καίσαρ, Όψεις του ελληνικού εθνικισμού στην Κύπρο, Αθήνα, 1998

Περσιάνης Παναγιώτης, Τα πολιτικά της εκπαίδευσης στην Κύπρο 1812-2009, Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, 2010

Το Καλέμι, Πλατφόρμα Ε/κ και Τ/κ εκπαιδευτικών “Ενωμένη Κύπρος” [ε/κ τμήμα], όλα τα τεύχη – ιδιαίτερα το τεύχος Σεπτ. 2009

Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού (Παιδαγωγικό Ινστιτούτο), Αναλυτικό Πρόγραμμα για τη διδασκαλία του μαθήματος της ιστορίας στη δημοτική και μέση εκπαίδευση, 2010 (δημοσιευμένη πρόταση της πλειοψηφίας της επιτροπής και αδημοσίευτη πρόταση της μειοψηφίας της επιτροπής)

Hobsbowm Eric and Ranger Terence, The invention of tradition, Cambridge, 1983

Panayiotou Andreas, Lower class political culture and mechanisms/apparatuses setting the parameters of permissible public discourse, PRIO Conference 2009

Papadakis Yiannis, History Education in divided Cyprus: a comparison of G/C and T/C schoolbook on the “history of Cyprus”, PRΙΟ Report 2/2008

POST, Education for Peace II, Comparative analysis of the Old and the New History Textbooks, 2007

1η Σεπτεμβρίου - Ημέρα Δράσης για Ειρήνη και Επανένωση

Πατήστε πάνω στις εικόνες για να δείτε πιο καθαρά τις πληροφορίες

Αλληλεγγύη στους αγωνιζόμενους Τ/κ εργαζομένους και συνδικαλιστές

2-08-2010

The seperatist political regime which was established in the north part of our island, have been continuing its economic and political pressure upon the Turkish Cypriots in order to push them to immigrate from the island. Current measurements about salary, wages and taxes which are all imposed by Turkey are trying to be put into practice by the comprador authorities these days. Our trade unions organized a general strike as well as an existential meeting today, in order to protest the tax measurements which was on the agenda of the parliament. Our trade unionists confronted the police’s aggressive attitude. Because of the aggression between police and activists, the police used disproportional power in the meeting and arrested 7 trade unionists first, and then they arrested the trade union presidents who claimed their friends release and ended up with the probation of 24 people. Among the arrested trade unionists were Guven Varoglu - President of KTOS, Adnan Eraslan - President of KTOEOS, Ahmet Kaptan - President of KTAMS, Mehmet Özkardaş - President of KAMUSEN, Yakup Latifoglu – President of HURIS Federation, Sami Dilek – President of KAMUIS, Ersin Hurdoganoglu- CAGSEN Secretary General, Tulug Kalyoncu- ELSEN President, DEVIS President Mehmet Seyis, HAVASEN President Buran Atakan and Oguz Kose - President of Nurses and Midwives Trade Union.

The main target is, to omit the trade unions without administration and to eliminate the trade unions as a whole. Turkey, as the guarantour, sent military troops to the island in 1974 in order to protect the territory of the Republic of Cyprus and in order to stop the conflict; so divided the island and created a subordinate local administration in the north of the island. The only responsible element for what has been happening now is the Turkish Government. Moreover, the Turkish Cypriots are being forced for immigration with these pressures.

In order to protest the systematic pressure upon Turkish Cypriots by the police state which is created and in order to release the arrested trade unionists, we kindly invite you for solidarity to raise our voices even louder.

Best Regards

On behalf of Trade Union Platform,

Sener ELCİL