Η μνήμη του μέλλοντος

15/2/09

"Πολίτης"

Οι Αμερικανοί συνηθίζουν να χρησιμοποιούν μια παροιμιώδη έκφραση: "Πρόσεχε τι εύχεσαι γιατί μπορεί στο τέλος να πραγματοποιηθεί". Η απογοήτευση από την όξυνση της αντιπαλότητας γύρω από διάφορα θέματα που αγγίζουν το Κυπριακό, σπρώχνει μερικούς φίλους στο συμπέρασμα ότι δεν πρόκειται να οδηγηθούμε σε λύση. Και από εκεί, όσοι είναι άνθρωποι σκεπτόμενοι και ανήσυχοι - αλλά συνάμα και ρεαλιστές - τείνουν να συμφιλιωθούν με την ιδέα της επισημοποιημένης διχοτόμησης. Δεν απορρίπτω προσωπικά με δογματισμό καμιά σκέψη ή ιδέα. Στο κάτω-κάτω της γραφής, για τη διχοτόμηση αγωνίζονται τα μισά κοινοβουλευτικά κόμματα, πολλές οργανώσεις και άλλοι θεσμοί, όπως η Εκκλησία. Εξ ορισμού λοιπόν, αυτή η επιθυμία για ένα "καθαρό" κομμάτι της Κύπρου, έχει μια σεβαστή δυναμική. Ανεξάρτητα αν τα κίνητρα είναι εξουσιαστικά ή οικονομικά. Το παράδοξο, όμως, έγκειται ακριβώς στο γεγονός ότι, κουρασμένοι ή φοβισμένοι από την ακραία μέχρι χυδαιότητας υστερία πολιτικών κομμάτων, οργανώσεων και της πλειοψηφίας των ΜΜΕ, πολλοί υγιώς σκεπτόμενοι και ανιδιοτελείς προσπαθούν να απαλλαγούν από τη νέου τύπου "περιρρέουσα ατμόσφαιρα", καταλήγοντας σε μια φόρμουλα "λύσης" (διχοτόμηση), η οποία στο τέλος μονιμοποιεί το καθεστώς υστερίας. Με άλλα λόγια, η Εκκλησία και ο Αρχιεπίσκοπος δεν επιθυμούν αυτή τη λύση μόνο και μόνο για τη διατήρηση της αξίας της κτηματικής τους περιουσίας. Ούτε και κόμματα, πολιτικοί και ιδιοκτήτες ΜΜΕ προωθούν τη διχοτόμηση μόνο επειδή έχουν οικονομικά συμφέροντα. Την προωθούν κυρίως γιατί μέσω του διαχωρισμού των δυο κοινοτήτων απέκτησαν την επιρροή και την εξουσία τους, και μόνο μέσω της διαιώνισής της διασφαλίζουν τη μόνιμη κυριαρχία τους. Εν ολίγοις, ο ασφαλέστερος τρόπος για να συνεχίσει το κλίμα υστερίας, είναι η διχοτόμηση. Μάλιστα, μέσω αυτής της λύσης διασφαλίζεται και στις δύο κοινότητες η μόνιμη κυριαρχία των ακραίων, ξενοφοβικών και υστερικών κομμάτων, είτε παρουσιάζονται ως "μητροκεντρικές", είτε ως κυπροκεντρικές. Είτε ως απλώς "απορριπτικές", είτε ως γνήσια εθνικοσοσιαλιστικές. Με αυτά τα δεδομένα, η ομοσπονδιακή λύση δεν είναι αυτό που μας επέβαλαν να πιστεύουμε, δηλαδή μια υποχώρηση στα όρια της προδοσίας. Αντίθετα, είναι η μόνη λύση που θα μας απαλλάξει από τη μόνιμη κυριαρχία των εθνικιστών σε όλα τα επίπεδα της κοινωνικής μας ζωής. Η μόνη λύση που θα μας σπρώξει στο να υπερβούμε το στερεότυπο της εθνικής ομάδας ως αποκλειστικό συνενωτικό στοιχείο, και να αναζητήσουμε πιο υγιείς μορφές κοινωνικότητας και κοινότητας, μέσα από θεσμούς πραγματικά δημοκρατικούς, μέσα από την περηφάνια μιας νέας πολιτότητας. Αν δεν υπήρχε το ομοσπονδιακό μοντέλο λύσης, θα έπρεπε να το ανακαλύψουμε Ο μόνος τρόπος να αντιμετωπίσουμε λοιπόν την εθνικιστική υστερία, είναι να σταθούμε θαρραλέα μπροστά της. Στο κάτω-κάτω της γραφής, μπορεί να μην είναι απλώς "ένα ποντίκι που βρυχάται", σίγουρα όμως δεν είναι λιοντάρι. Τα λιοντάρια δε λένε συνειδητά και συστηματικά ψέματα, δε στηρίζουν τη δύναμή τους στην τρομοκράτηση και στους ολοφυρμούς. Είναι προφανές ότι ο Τάσσος Παπαδόπουλος ζει: Είχε καταφέρει να συνενώσει τις ελληνοκεντρικές και κυπροκεντρικές εθνικιστικές δυνάμεις (με την ευλογία μάλιστα της Εκκλησίας). Αυτή η ένωση ζει και βασιλεύει. Αυτήν έχουμε να αντιμετωπίσουμε. Και πρόκειται για μια αντιπαράθεση όπου δεν υπάρχουν πολλά περιθώρια για "γκρίζες ζώνες". Η τρομοκρατημένη σιωπή, οι περιφράσεις και οι συγκρατημένες τοποθετήσεις, δεν είναι παρά διευκόλυνση του εθνικιστικού μετώπου. Δεν υπάρχει καλύτερο αύριο, αν δεν το διεκδικήσουν όλοι όσοι ονειρεύονται μια πατρίδα όπου θα χωρούν περισσότερες από μια αλήθειες, περισσότερες από μια ερμηνείες ή επιλογές στη ζωή. Έχω την πεποίθηση ότι η υστερική παράταξη κερδίζει ενόσω επιτυγχάνει να μας σπρώχνει στην απογοήτευση και στη σιωπή. Η κατάθεση της άλλης άποψης και μόνο, της αφαιρεί τα εικονικά της πλεονεκτήματα, τη δύναμη των στερεοτύπων, των φοβιών και του πανικού. Στο μεταξύ, και μέχρις ότου η υστερία αρχίσει να γονατίζει μπροστά στο Λόγο, αφιερώνω αυτές μου τις σκέψεις στα χαμένα σταυρουδάκια του Αρχιεπισκόπου από τις αυλές της Αγγλικής Σχολής. Στα πρακτικά της επιτροπής για την Ιστορία που δημιούργησε ο τέως Πρόεδρος και την αναθεματίζει ο νυν και αεί Αρχιεπίσκοπος. Στο διασημότερο ερωτηματολόγιο της Ιστορίας της Κύπρου, που έφτιαξαν οι μαθητές του Λυκείου Αποστόλου Μάρκου. Και στους Τουρκοκύπριους νεκρούς και αγνοούμενους από τη δράση κρατικών οργανώσεων της ελληνοκυπριακής πλευράς την περίοδο 1963 - 1974. Που τριγυρνούν στα χαμόσπιτα των θυλάκων, όπου τους έκλεισαν οι "ασυμβίβαστοι" των δύο κοινοτήτων. Εξίσου πραγματικοί με τους Ελληνοκυπρίους νεκρούς και αγνοούμενους, που τριγυρνούν πια στα χαλάσματα νεκροταφείων - χριστιανικών και (εσχάτως και) μουσουλμανικών.

τ ο υ Π α ύ λ ο υ Μ. Π α ύ λ ο υ