Συνέντευξη της Πλατφόρμας στον "Πολίτη"

Ποια είναι και ποιες οι θέσεις της Πλατφόρμας Ε/Κ και Τ/Κ εκπαιδευτικών «Ενωμένη Κύπρος»

Μας έφαγαν οι δυνάμεις του απορριπτισμού
--------------------------------------------------------------------------------
Την ώρα που η πλειοψηφία των Ελληνοκυπρίων ετοιμαζόταν για το καρναβάλι και το ενδιαφέρον στρεφόταν στις πελλόμασκες, μια μικρή ομάδα ανθρώπων διαδήλωνε στο τέρμα της Λήδρας στέλνοντας μήνυμα αλληλεγγύης στους Τουρκοκύπριους। Ήταν το απόγευμα της περασμένης Τετάρτης, 2 Μαρτίου, ημέρα κατά την οποία πραγματοποιήθηκε το δεύτερο μεγάλο συλλαλητήριο ύπαρξης κι επιβίωσης των Τουρκοκυπρίων στην κατεχόμενη Λευκωσία।

Ήταν και η δεύτερη φορά που αυτοί οι λίγοι κατέβαιναν στους δρόμους. Παρόμοια εκδήλωση είχαν πραγματοποιήσει και τρεις βδομάδες πριν, στο ίδιο σημείο, για τον ίδιο λόγο. Ποιοι είναι αυτοί και γιατί είναι η μόνη μερίδα Ελληνοκυπρίων που αυτή τη στιγμή δηλώνουν εμπράκτως τη στήριξή τους στον αγώνα και τη διαμαρτυρία των Τουρκοκυπρίων;
Απαντήσεις δίνουν δύο ενεργά μέλη της Πλατφόρμας Ε/Κ και Τ/Κ Εκπαιδευτικών «Ενωμένη Κύπρος». Ο Γιώργος Χαραλάμπους και ο Γρηγόρης Ιωάννου. Είναι εκπαιδευτικοί κι εργάζονται στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Η Πλατφόρμα ιδρύθηκε τον Νοέμβριο του 2004 και σε αυτήν συμμετέχουν Ε/Κ και Τ/Κ εκπαιδευτικοί. Στο τουρκοκυπριακό τμήμα της πλατφόρμας συμμετέχουν επίσημα τα συνδικάτα των εκπαιδευτικών, ενώ στο ελληνοκυπριακό τμήμα η πρωτοβουλία στηρίζεται σε μια ομάδα δραστήριων εκπαιδευτικών. Είναι αυτοί που διοργανώνουν τις εκδηλώσεις.

Ποια ακριβώς είναι η δράση της Πλατφόρμας Ενωμένη Κύπρος;
Γρηγόρης: Τ/Κ και Ε/Κ εκπαιδευτικοί συνεργαζόμαστε στενά και προσπαθούμε να κάνουμε κοινές εκδηλώσεις και στις δύο πλευρές. Ως ελληνοκυπριακό τμήμα της Πλατφόρμας, κινούμαστε σε δύο άξονες: Ο πρώτος είναι ο αγώνας για τη λύση, ασκώντας πιέσεις στις κυβερνήσεις ώστε να προχωρήσουν σε συμφωνία που θα επανενώσει τη χώρα μας. Και ο δεύτερος είναι ο αγώνας κατά του εθνικισμού, κυρίαρχος στην παιδεία ειδικά στην ελληνοκυπριακή κοινότητα, στο εκπαιδευτικό σύστημα. Εκδίδουμε επίσης από το 2008 το «Καλέμι», έντυπο που κυκλοφορεί από χέρι σε χέρι ανάμεσα στους καθηγητές όπου παρουσιάζονται οι δράσεις της Πλατφόρμας και αναλύονται εκπαιδευτικά ζητήματα. Όπως για παράδειγμα, η προσπάθεια της Κυβέρνησης για τη μεταρρύθμιση, την οποία εμείς στηρίξαμε κι απογοητευτήκαμε που δεν προχώρησε στο βαθμό που θα θέλαμε, ειδικά στο μάθημα της ιστορίας. Πριν δυο περίπου χρόνια δημιουργήσαμε κι ένα μπλογκ. Η Πλατφόρμα είναι ένας ζωντανός οργανισμός, που επικοινωνεί σε τακτική βάση, μιλούμε, γράφουμε και οργανώνουμε κοινές εκδηλώσεις και συνέδρια.

Οι Ε/Κ καθηγητές
Εργάζεστε περισσότερο για την παιδεία της λύσης και της επανένωσης. Πώς μπορεί να επιτευχθεί αυτός ο στόχος;
Γρηγόρης: Κατ΄ αρχή πρέπει να αφαιρεθούν οι εθνικιστικές στρεβλώσεις από την παιδεία. Και στην ε/κ κοινότητα και στην τ/κ. Στην τ/κ κοινότητα φαίνεται ότι γίνεται μεγαλύτερη πρόοδος. Ακόμα και τα βιβλία της ιστορίας άλλαξαν το 2004, όταν ανέβηκε στην εξουσία ο Ταλάτ. Βέβαια, όταν εξελέγη ο Έρογλου τα άλλαξε ξανά, βάζοντας κάποια εθνικιστικά στοιχεία μέσα, όμως η διαφορά μεταξύ των δύο κοινοτήτων είναι πως στην τ/κ υπάρχουν πάρα πολλοί εκπαιδευτικοί που στηρίζουν σταθερά την ειρήνη, την επανένωση και είναι κόντρα στον εθνικισμό. Αυτοί αντιπροσωπεύουν μια τεράστια μερίδα των Τ/Κ δασκάλων και καθηγητών. Οπόταν και εθνικιστικά βιβλία να υπάρχουν, όταν ο δάσκαλος δεν είναι εθνικιστής το μάθημα μπορεί να διαμορφώσει παιδεία. Στην ε/κ κοινότητα έχουμε ένα ζήτημα και θα το πω έξω από τα δόντια. Θεωρώ ότι μια μεγάλη μερίδα Ε/Κ εκπαιδευτικών εκφράζονται με εθνικιστικό τρόπο. Θα θυμάστε την ανακοίνωση της ΟΕΛΜΕΚ παλαιότερα εναντίον του υπ. Παιδείας, ζητώντας να αποκαταστήσει τη σωστή εκδοχή της ιστορίας. Ή η ηγεσία της ΠΟΕΔ όπου έβγαλε μια ανακοίνωση με την οποία έλεγε ότι κάνει κακό η επαφή των Ε/Κ μαθητών δημοτικού με τους Τ/Κ συνομήλικούς τους.

Η αποκλειστικότητα του πόνου
Πρόσφατα επισκέφθηκα ένα δημοτικό σχολείο. Στις πινακίδες υπήρχαν τα ίδια θέματα που φιλοξενούνταν στα σέλοτεξ όταν ήμουνα κι εγώ στο δημοτικό, λίγα χρόνια μετά τον πόλεμο. Κι αν τότε ένα στεγνό «Δεν Ξεχνώ», ο αριθμός των αγνοουμένων, οι πεσόντες, τα κατεχόμενα χωριά ήταν αναπόσπαστο κομμάτι της κουλτούρας της μνήμης, εντυπωσιάστηκα γιατί ένιωσα ότι τόσα χρόνια μετά και με τις προσπάθειες λύσης του Κυπριακού, το σχολείο δεν έκανε ένα βήμα παραπέρα για να εμπεδώσει την κουλτούρα της επανένωσης. Θα μπορούσε π.χ. δίπλα από τους αγνοούμενους να υπάρχει και η ιστορία της αναγνώρισης μερίδας απ΄ εκείνους. Πώς το σχολιάζετε;
Γιώργος: Δεν έχω πλέον την άμεση εμπειρία της δημοτικής εκπαίδευσης, αλλά από τις εμπειρίες μου, τις ανακοινώσεις, τα όσα ακούμε γενικότερα, θεωρώ ότι οι εθνικιστικές στρεβλώσεις υπάρχουν. Μπορεί κάποια συνθήματα να είναι πιο μαλακά ή πιο έμμεσα πια, αλλά θεωρώ ότι η ελληνοκυπριακή παιδεία υπερτονίζει το ελληνικό στοιχείο.
Μπολιάζουμε στα παιδιά μόνο τον πόνο από το θλιβερό παρελθόν και το μέλλον το αφήνουμε να επικρέμαται σαν σύνθημα.
Γιώργος: Γενικότερα οι ιστορικές αναδρομές που γίνονται μέσα στα πλαίσια της κυπριακής εκπαίδευσης, ουσιαστικά θυματοποιούν περισσότερο τους Ε/Κ. Αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να επισκιάζεται η κατοχή, ο ρόλος του ιμπεριαλισμού και της Τουρκίας. Αλλά μέσα στα πλαίσια της τοπικής διάστασης του κυπριακού προβλήματος, η ε/κ παιδεία και η εκπαίδευση είναι ετεροβαρής και τείνουν προς τη θυματοποίηση των Ε/Κ και πολύ λιγότερο των Τ/Κ. Αυτό είναι ιστορική στρέβλωση και δεν επιτρέπει τη διαμόρφωση κουλτούρας λύσης.
Γρηγόρης: Υπάρχει αυτό το μονοπώλιο του πόνου. Λες και δεν υπάρχουν Τ/Κ αγνοούμενοι και πρόσφυγες, ή λες κι ο πόλεμος δεν έφερε κακό σε ολόκληρο τον πληθυσμό της χώρας. Αυτή η αντίληψη παραμένει η ίδια εδώ και δεκαετίες. Μπορεί από τότε να άνοιξαν τα οδοφράγματα να αυξηθήκαν στο ελάχιστο οι αναφορές στην τ/κ κοινότητα, αλλά επί της ουσίας υπάρχει μια θέση ότι, ένα περίπου, η Κύπρος είναι η ε/κ κοινότητα.
Συνεπώς δεν πρέπει να αναρωτιόμαστε γιατί δεν βγήκαν άλλοι να εκφράσουν συμπαράσταση στον αγώνα των Τουρκοκυπρίων.
Γιώργος: Αυτή η νοοτροπία δεν επιτρέπει σε πολύ κόσμο να ξεπεράσει φοβίες, να βγει στους δρόμους, να μιλήσει για αλληλεγγύη και να περάσει μήνυμα συμπαράταξης. Υπήρξε πρόοδος. Όταν ήμασταν εμείς μαθητές κυκλοφορούσαν φυλλάδια, ειδικά σε περιόδους εθνικών εορτών, που έγραφαν «καλός Τούρκος, νεκρός Τούρκος». Αυτές πλέον δεν είναι τόσο διαδεδομένες μέθοδοι εθνικιστικής συνείδησης. Όμως υπάρχει αυτή η επικέντρωση στη θυματοποίηση των Ε/Κ και μόνο. Την τελευταία δεκαετία πάρα πολλοί ακαδημαϊκοί, ανεξαρτήτως πολιτικού χώρου, ανέδειξαν το ζήτημα στην ε/κ παιδεία. Το λυπηρό είναι πως αυτά τα επιστημονικά πορίσματα δεν έχουν την ανάλογη προβολή στην κυπριακή πραγματικότητα.
Γρηγόρης: Αυτή η γνώση επειδή συγκρούεται με εθνικιστικά ιδεολογήματα του παρελθόντος, δεν καταφέρνει να περάσει στην εκπαίδευση. Μα η Ακαδημία και το Πανεπιστήμιο πρέπει ουσιαστικά να επικοινωνούν με την κοινωνία και την Παιδεία! Δεν γίνεται να χρησιμοποιούνται ακόμη τα εγχειρίδια και οι προσεγγίσεις του ΄60 και του ΄70.
Τα οποία εμπεδώνουν το φόβο στα παιδιά.
Γρηγόρης: Θεωρείται σήμερα αιρετικό να διασταυρώσεις το οδόφραγμα. Μα οι Ε/Κ και οι Τ/Κ μαθητές πρέπει να έρθουν πρόσωπο με πρόσωπο για να καταλάβουν στην πράξη ότι ο εθνικισμός δεν μας πάει μπροστά. Όταν κάναμε τις πρώτες εκδηλώσεις το 2005 και φέραμε Τ/Κ μαθητές, σε συνεργασία με τους εκπαιδευτικούς τους και επισκεφτήκαμε σχολεία στη Λάρνακα και στη Λευκωσία, υπήρχε ένα μούδιασμα. Μια απόσταση. Να μην έρθουν στο σχολείο μας...
Πήγατε κι εσείς στην άλλη πλευρά;
Γρηγόρης: Ναι. Μια φορά έγινε επίσκεψη σε σχολείο και ήταν με την έγκριση των γονιών. Ήταν μη εργάσιμη μέρα του σχολείου. Το 2008. Όμως εμείς ως εκπαιδευτικοί κάνουμε συχνά επισκέψεις σε σχολεία τουρκοκυπριακά. Με τους μαθητές είναι πιο δύσκολο γιατί υπάρχει αντίδραση από πλευράς των ελληνοκυπριακών εκπαιδευτικών οργανώσεων.

Ποια Κοινωνία Πολιτών;
Ο στόχος του υπουργείου Παιδείας που προσπαθεί να μπάσει την κουλτούρα λύσης στα σχολεία βοήθησε καθόλου;
Γρηγόρης: Σε πολύ μικρό βαθμό. Δεν υπάρχουν πολλοί εκπαιδευτικοί να τον υλοποιήσουν. Σε κάθε σχολείο υπάρχουν κάποιοι εκπαιδευτικοί που κάνουν κάποιες εκδηλώσεις και αυτοί οι εκπαιδευτικοί τυχαίνει να είναι και της Πλατφόρμας. Ήταν πολύ καλή η προσπάθεια του κ. Ανδρέα Δημητρίου, αλλά πρέπει να πάμε ένα βήμα παρακάτω. Χρειάζεται περισσότερη αποφασιστικότητα. Αν θέλουμε φυσικά να επανενωθεί η Κύπρος....
Γιώργος: Χρειάζεται περισσότερη κινητικότητα σε κοινωνικό επίπεδο, από την οποία να τροφοδοτείται και η πολιτική ηγεσία η οποία διαπραγματεύεται.
Μα τι να περιμένουμε από μια Κοινωνία Πολιτών σχεδόν ανύπαρκτη;
Γρηγόρης: Δεν θα έλεγα ότι είναι ανύπαρκτη. Υπάρχει όμως μια γενικευμένη αδιαφορία εκ μέρους των Ε/Κ. Δεν είναι μόνο η Κοινωνία των Πολιτών αδύνατη. Είναι και τα ίδια τα κόμματα ως μηχανισμοί αδύναμοι.
Γιώργος: Η Κοινωνία των Πολιτών είναι πιο πλούσια από προηγουμένως, αλλά -και αυτό το αλλά έχει τεράστια σημασία- είναι πιο πλούσια σε τμηματικά συμφέροντα κι όχι σε ιδεώδη όπως το ιδεώδες της λύσης.
Δεν είναι τουλάχιστον λυπηρό, οι Τ/Κ να καλούν την Τουρκία να φύγει απ΄ εδώ κι εμείς να μην κάνουμε τίποτα;
Γρηγόρης: Έγιναν κάποιες συναντήσεις, βγήκαν κάποιες ανακοινώσεις, όμως δεν πιστεύω πως είναι τυχαίο που βρέθηκε η Πλατφόρμα να κάνει εκδηλώσεις. Είμαστε έντονα δραστήριοι εδώ κι αρκετά χρόνια, κι είχαμε και το θάρρος να βγούμε στο δρόμο.
Μα τέτοιους εκπαιδευτικούς θέλουμε. Να βγαίνουν μπροστά...
Γρηγόρης: Στο βορρά είχαν σημαντικό ρόλο σ΄ αυτές τις κινητοποιήσεις οι εκπαιδευτικοί. Γιατί είμαστε λίγοι απ΄ εδώ; Έχει πολλούς παράγοντες...
Γιώργος: Η προπαγάνδα εναντίον της λύσης, η οποία πολλές φορές μπορεί να είναι έμμεση αλλά κάνει τη δουλειά της, είναι ένας από αυτούς τους λόγους. 'Αλλος λόγος είναι ότι μερίδα των ΜΜΕ, ίσως η πλειοψηφία των ΜΜΕ, στηρίζει τις εθνικιστικές δυνάμεις.
Γρηγόρης: Στα τηλεοπτικά Μέσα είναι συντριπτική η νίκη του εθνικισμού. Κι όταν έχεις ταυτόχρονα μια παιδεία εθνικιστική, μια εκκλησία με τεράστια οικονομική και πολιτική εξουσία η οποία έχει εθνικιστική ηγεσία -τις προάλλες θα θυμάστε την εκστρατεία που έκανε μοιράζοντας φυλλάδια- αντιλαμβάνεστε ότι υπάρχει ένας μηχανισμός προπαγάνδας που έχει σκοπό να εμποδίσει τη λύση του Κυπριακού. Κι αυτός ο μηχανισμός δεν είναι το ΕΛΑΜ. Το ΕΛΑΜ είναι η ακροδεξιά συνιστώστασα αυτής της κατάστασης. Οι δυνάμεις που εναντιώνονται στην επανένωση της χώρας είναι σοβαρές μέσα στην κοινωνία. Και μέσα στα κόμματα, υπάρχουν σοβαρές δυνάμεις προς τον εθνικισμό.
Αναρωτιέμαι τώρα, ένας άνθρωπος που υποστηρίζει ό,τι κι εσείς, τι τον εμποδίζει να πάει σε μια διαδήλωση και να στείλει ένα μήνυμα ειρήνης;
Γρηγόρης: Το βασικό ζήτημα, πέραν από τις δυνάμεις του απορριπτισμού που είναι δυνατές με πολλά λεφτά κι εξουσία, με διασυνδέσεις με το κράτος, είναι η απογοήτευση του κόσμου. Το 2004 επέφερε τραγικό πλήγμα στην επαναπροσέγγιση η οποία υπήρχε δυνατά από το ΄90 και κορυφώθηκε και μαζικοποιήθηκε το 2003 με το άνοιγμα των οδοφραγμάτων. Το πέρασμα στην αντίθετη πλευρά μετά το 2004 σταμάτησε. Υπάρχει μια σημαντική μειοψηφία του 10 -15% που συνεχίζει να διασταυρώνει τα οδοφράγματα, και να έχει επαφές με την άλλη πλευρά, αλλά δεν μπορεί να συγκριθεί τούτο με το βαθμό που υπάρχει στην τ/κ κοινότητα.
--------------------------------------------------------------------------------
Θεωρείτε πως έχουμε ξανά συνθήκες 2003;
Γρηγόρης: Ναι, αν κι αυτή τη φορά δεν καταφέρνει η ε/κ κοινότητα να αφουγκραστεί το τι γίνεται και να δράσει, θα είναι πιο καθοριστική η ήττα σε σχέση με εκείνη που υπέστη το κίνημα της λύσης και της επανένωσης το 2004.
Γιώργος: Ταυτόχρονα καταβάλλονται και προσπάθειες για λύση σε πολιτικό επίπεδο. Προσωπικά πιστεύω ότι η παρούσα Κυβέρνηση κάνει ουσιαστικές προσπάθειες και πρέπει να υποστηριχθεί στην προσπάθειά της για λύση. Όμως το κοινωνικό επίπεδο είναι πάρα πολύ σημαντικό και ίσως μια αποτυχία να ενώσουμε τις φωνές μας με τους Τ/Κ, να μεταφραστεί και σε αποτυχία στο πολιτικό.
Γρηγόρης: Θεωρώ ότι η σημερινή Κυβέρνηση σαφέστατα σημείωσε πρόοδο σε σχέση με την προηγούμενη, όσον αφορά στις συνομιλίες. Όμως εκεί που απέτυχε είναι στην καλλιέργεια του κλίματος λύσης. Δεν είναι τόσο στις συνομιλίες που δεν πάμε καλά. Εκεί επιτεύχθηκαν κι επιτυχίες. Αλλά περισσότερο στην κοινωνία. Δεν είναι δυνατόν να μην υπάρχει μια ευαισθητοποίηση μέσα στον κόσμο, ένα όραμα, μια ελπίδα. Έρχομαι πίσω στην προηγούμενη ερώτηση... Γιατί δεν έχουμε πολύ κόσμο. Διότι πολύς κόσμος δεν ελπίζει για λύση. Και σκέφτεται γιατί να πάει σε μια εκδήλωση. Για να είναι γραφικός;
Γιώργος: Μέσα από τις κινητοποιήσεις βγαίνει άλλο ένα δυνατό μήνυμα. Ότι έχουμε και οι δυο κοινότητες ακόμη έναν κοινό εχθρό εκτός από τον εθνικισμό. Την Τουρκία. Και είναι άλλο ένα σημείο που μας ενώνει. Που μπορεί να χρησιμοποιηθεί και ως πολιτικό επιχείρημα στους διστακτικούς της επανένωσης.