Συνέντευξη του Χρ. Αχνιώτη, μέλους της Πλατφόρμας, στην ΕΠΟΧΗ

29.03.09

ΤΟ ΚΥΠΡΙΑΚΟ ΖΗΤΗΜΑ ΜΕ ΤΑ ΣΧΟΛΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

Ο διχασμός τορπιλίζει την πολιτική συμφιλίωσης

ΤΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΠΡΟΩΘΕΙ ΦΕΤΟΣ ΤΗΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑΣ ΣΥΜΦΙΛΙΩΣΗΣ ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΙΣ ΔΥΟ ΚΟΙΝΟΤΗΤΕΣ ΣΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ, ΟΜΩΣ ΟΙ ΕΛΛΗΝΟΚΥΠΡΙΟΙ ΚΑΘΗΓΗΤΕΣ ΑΝΤΙΔΡΟΥΝ

Συνέντευξη με τον εκπαιδευτικό, μέλος της πλατφόρμας εκπαιδευτικών των δύο κοινοτήτων «Ενωμένη Κύπρος», Χρίστο Αχνιώτη

Η πλατφόρμα ελληνοκύπριων και τουρκοκύπριων εκπαιδευτικών «Ενωμένη Κύπρος» αποτελεί ίσως το πιο ριζοσπαστικό οργανωμένο κομμάτι της εκπαιδευτικής κοινότητας στην ελληνοκυπριακή πλευρά. Τα μέλη της θέλουν να δουν σύντομα την Κύπρο ενωμένη και θεωρούν άρρηκτα συνδεδεμένη την λύση του κυπριακού με την εκπαίδευση. Το υπουργείο Παιδείας της Κύπρου έθεσε για στόχος φέτος την καλλιέργεια κουλτούρας συμφιλίωσης ανάμεσα στις δυο κοινότητες, όπως όμως εξηγεί σε συνέντευξή του στην «Εποχή», το μέλος της πλατφόρμας Χρίστος Αχνιώτης, οι επίσημες ελληνοκυπριακές συνδικαλιστικές οργανώσεις τορπιλίζουν το στόχο αυτό. Ο κ. Αχνιώτης απάντησε σε οκτώ ερωτήσεις μας για την εκπαίδευση και τον εθνικισμό στο νησί, δείχνοντας παράλληλα πώς το μίσος ανάμεσα στις δύο κοινότητες καλλιεργείται κι από μια «κρυφή» εκπαιδευτική ατζέντα.

Τη συνέντευξη πήρε
η Μαρία Αβρααμίδου

* Ποιος είναι ο ρόλος των επίσημων συνδικαλιστικών οργανώσεων των εκπαιδευτικών σε σχέση με τον εκπαιδευτικό στόχο της χρονιάς για την καλλιέργεια κουλτούρας συμφιλίωσης ανάμεσα σε ελληνοκύπριους και τουρκοκύπριους στα σχολεία;

- Και οι δυο συνδικαλιστικές οργανώσεις (ΠΟΕΔ και ΟΕΛΜΕΚ) στα πρώτα στάδια της ανακοίνωσης του στόχου ελίχθηκαν, λέγοντας λίγο ως πολύ ότι ο στόχος είναι λογικός. Όταν όμως έπρεπε να μπει σε εφαρμογή δεν έκαναν τίποτε. Εμποδίζουν μάλιστα τις προσπάθειες του υπουργείου Παιδείας να εφαρμόσει μέτρα που αποτελούν σημαντικά στοιχεία του στόχου, μεταξύ των οποίων είναι η αλλαγή των σχολικών βιβλίων της Ιστορίας, τα οποία δεν δίνουν πλήρη εικόνα για τα ιστορικά γεγονότα και κύρια για αυτά που αφορούν τις σχέσεις Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων, που δεν βοηθούν δηλαδή στην αποκατάσταση της ιστορικής αλήθειας. Σε ό,τι αφορά την επαφή των δυο μαθητικών κοινοτήτων, οι δυο οργανώσεις συμφωνούν να μην μεταβαίνουν σε τουρκοκυπριακά σχολεία, ενώ η οργάνωση δασκάλων δημοτικής εκπαίδευσης ΠΟΕΔ προχώρησε ένα βήμα πάρα πέρα, προτρέποντας τα μέλη της να μην οργανώνουν εκδηλώσεις με επισκέψεις τουρκοκυπρίων μαθητών. Με αυτό τον τρόπο οι οργανώσεις εμποδίζουν την γνωριμία παιδιών των δυο κοινοτήτων, διατηρώντας ζωντανή την ιστορική αντιπάθεια, μέχρι και το μίσος για την άλλη κοινότητα.

* Οι αντιδράσεις τους αυτές βρίσκουν σύμφωνο μεγάλο ή μικρό κομμάτι της εκπαιδευτικής κοινότητας;

- Σαφώς βρίσκουν σύμφωνο ένα σημαντικό κομμάτι της εκπαιδευτικής κοινότητας αφού καλύπτουν όλες τις δεξιές κομματικές οργανώσεις και την ΕΔΕΚ οι οποίες πλειοψηφούν. Υπάρχει επίσης κι ένα κομμάτι που δεν εκφράζεται κι όταν το κάνει, το ενδιαφέρον του είναι περιορισμένο. Οι μόνες δυνάμεις που υποστήριξαν ανοικτά το στόχο του υπουργείου Παιδείας για την καλλιέργεια κουλτούρας συμφιλίωσης είναι οι οπαδοί της επαναπροσέγγισης που είναι σχετικά λίγοι, όπως και η Προοδευτική η οποία είναι η κύρια αριστερή πολιτική παράταξη που αντέδρασε στην εθνικιστική υστερία, αλλά όχι δυνατά.

* Πιστεύετε ότι η κυβέρνηση θα προχωρήσει τελικά τις αλλαγές στα βιβλία ιστορίας που μιλούν για το σύγχρονο πολιτικό παρελθόν της Κύπρου ή θα υποκύψει, τελικά, στις κομματικές και άλλες πιέσεις;

- Από τις συνεντεύξεις των υπευθύνων ήδη φαίνεται μια υποχώρηση και οι εθνικιστές δείχνουν να έχουν καλμάρει για λίγο, πράγμα που σημαίνει ότι κάτι πέτυχαν. Πιθανόν η κυβέρνηση να μην ανέμενε τόσο έντονη αντίσταση εκ μέρους της αντιπολίτευσης, που κομμάτι της ηγεσίας της υποστήριζε και πιθανό να υποστηρίζει ακόμα λύση του Κυπριακού. Οι κομματικές πιέσεις είναι μεγάλες, κυρίως στον χώρο της εκπαίδευσης, και όταν ανοίγεις ένα περιοδικό εκπαιδευτικής οργάνωσης, έχεις την εντύπωση ότι υπάρχει ένα ταξίδι στο «ένδοξο» ελληνικό παρελθόν, κάτι που ορισμένοι από μας είχαμε προσωρινά πιστέψει ότι είχε πάψει να ισχύει στα μυαλά των ανθρώπων.

* Η δημόσια κριτική που δέχονται εκπαιδευτικοί ως προς τον «πατριωτισμό» τους βλέπετε να έχει επηρεάσει συναδέλφους/σες που ενδεχομένως φοβούνται τη λογοκρισία;

- Σαφώς αυτό επηρεάζει κάποιους που κρατούν χαμηλό προφίλ και επιδιώκουν να το διατηρήσουν γιατί δεν θέλουν να μπαίνουν στο στόχαστρο, ιδίως στα σχολεία όπου η συντριπτική πλειοψηφία είναι εθνικιστές σε αντίθεση με άλλους χώρους εργασίας. Οι εθνικιστές που δημιουργούν αυτή την ατμόσφαιρα την οποία στην Κύπρο γνωρίζουμε ως «Περιρρέουσα Ατμόσφαιρα» χρησιμοποιούν την μέθοδο του εκφοβισμού ως μέσο αποτροπής μιας αντιεθνικιστικής πολιτικής.

* Πόσο απαραίτητη είναι η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση στο θέμα της ιστορίας; Βρίσκετε ότι όντως καλλιεργείται ο εθνικισμός σήμερα μέσω του συγκεκριμένου μαθήματος;

- Υποτίθεται ότι τα βιβλία της ιστορίας παρουσιάζουν την αλήθεια σε ό,τι αφορά ιστορικά γεγονότα. Εάν αποτελούν την κύρια πηγή ιστορικής αλήθειας, τις πληροφορίες τους για τους τουρκοκύπριους συμπατριώτες τους οι ελληνοκύπριοι τις παίρνουν από αυτά. Το ίδιο ισχύει και για τους Τούρκους που εμφανίζονται ως οι βάρβαροι εχθροί τους έθνους. Και όταν η διαίρεση των ανθρώπων μέσα στο μυαλό μας έχει να κάνει με το σε ποιο έθνος ανήκουμε και όχι π.χ. με την κοινωνική τάξη μας, ο Τουρκοκύπριος είναι εχθρός.
Υπάρχουν βέβαια κι άλλα προβλήματα όπως το «Κρυφό Αναλυτικό», που εμφανίζεται σε επετείους εθνικών γιορτών όπου συχνά εκφράζεται εθνικιστικό μένος το οποίο παράγει μίσος ενάντια στους τουρκοκύπριους συμπατριώτες μας. Έχω την εντύπωση ότι χωρίς μια αντιεθνικιστική ανάλυση δεν μπορούμε να αποκωδικοποιήσουμε όσα μας παρουσιάζουν τα βιβλία για τα γεγονότα, ούτε να δούμε πίσω από τις αντιθέσεις που διαγράφουν. Χρειάζονται άλλα βιβλία τα οποία θα δείχνουν, μεταξύ των άλλων, και τα ιστορικά μας λάθη και εγκλήματα, ούτως ώστε το παζλ να συντίθεται στο σύνολο του στο μυαλό του μαθητή και να γνωρίζει την αλήθεια, να μαθαίνει τι είναι και πού οδηγεί ο εθνικισμός. Το να χτίζουμε μια πραγματικότητα βασισμένη πάνω στις φαντασιώσεις ενός αλάνθαστου Εγώ, εκτός του ότι είναι επιβλαβές για τους άλλους και για εμάς, είναι και βλακώδες.

* Τελικά σε ποιο βαθμό είναι συνδεδεμένη η λύση του κυπριακού και η ειρηνική συμβίωση των δύο κοινοτήτων με το μάθημα της Ιστορίας;

- Ο τρόπος με τον οποίο αντιλαμβάνεται η νεολαία την ιστορική διένεξη και τα αίτια της συνδέεται με το πώς αυτά παρουσιάζονται μέσα στα ιστορικά βιβλία των σχολείων. Επομένως ο νέος που θα προσπαθήσει να ζήσει την λύση, πρέπει να μην έχει μια κακοποιημένη και μυθοποιημένη γνώση του Άλλου. Στην ουσία τα βιβλία Ιστορίας μέσα από την παραπληροφόρηση για ό,τι αφορά τους τουρκοκύπριους υπονομεύουν την ιστορική ενότητα ελληνοκυπρίων και τουρκοκυπρίων, που, δεδομένου του δικαίου της υπόθεσης μας, θα έπρεπε να ήταν γεγονός με σάρκα και οστά.

* Πώς αντιμετωπίζουν οι μαθητές/τριες την καλλιέργεια κουλτούρας ειρηνικής συνύπαρξης;

- Οι μαθητές/τριες δεν έρχονται αντιμέτωποι με μια οργανωμένη, στέρεη και δυναμική πολιτική. Βέβαια έχει ευθύνες και το υπουργείο, η κύρια όμως αιτία βρίσκεται στο ότι οι ίδιοι οι εκπαιδευτικοί σαμποτάρουν τον στόχο. Έτσι οι μαθητές βλέπουν αποσπασματικά λίγους καθηγητές να τους παρουσιάζουν ορισμένα πράγματα, τα οποία μέσα στο όλο σύνολο του αναλυτικού προγράμματος είναι περιορισμένα και μικρά. Κατά τη γνώμη μου, καταλύτης θα ήταν η άμεση επαφή Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων μαθητών και στις δυο πλευρές της Κύπρου. Οι επισκέψεις Τουρκοκυπρίων μαθητών στα σχολεία μας είναι πολύ λίγες και σκοντάφτουν σε ένα κατεστημένο το οποίο δεν έχει αλλάξει τα τελευταία 40 χρόνια. Σε ό,τι αφορά επισκέψεις Ελληνοκυπρίων μαθητών σε Τουρκοκυπριακά σχολεία δεν έχει δοθεί το πράσινο φως από το υπουργείο Παιδείας, ενώ η κυριότερη δεξιά παράταξη καθηγητών κάλεσε τα μέλη της από την αρχή του χρόνου να μην επιτρέψουν μια τέτοια εξέλιξη.

* Τι ζητήματα έχουν προκύψει με κάποια ένταση από την συνύπαρξη τουρκοκυπρίων και ελληνοκυπρίων στα ίδια σχολεία μετά το 2003;

- Έχω υπ΄ όψη μου δυο περιπτώσεις: η μια είναι της Αγγλικής Σχολής και η άλλη ενός γυμνασίου στη Λεμεσό. Φαίνεται ότι η πλειοψηφία των μαθητών περνά καλά, μάλιστα γίνονται και φιλίες. Όπως όμως ιστορικά οι εθνικιστές δημιουργούσαν επεισόδια, κυρίως με δολοφονίες ατόμων της άλλης κοινότητας προσπαθώντας να προωθήσουν την διαίρεση των πληθυσμών, κάτι παρόμοιο, χωρίς προφανώς θανάτους, έχει γίνει στην Αγγλική Σχολή όπου ελληνοκύπριοι εθνικιστές εντός και εκτός της μαθητικής κοινότητας δημιούργησαν επεισόδια με ξυλοδαρμούς εις βάρος τουρκοκυπρίων μαθητών. Έτσι εκεί που αρχίζει να αναπτύσσεται ένας τύπος συνύπαρξης, δημιουργούνται επεισόδια, συνήθως ενορχηστρωμένα, τα οποία με το ξέσπασμά τους, παραλαμβάνονται από εθνικιστές πολιτικούς και δημοσιογράφους οι οποίοι φαίνεται να τα περιμένουν ανυπόμονα για να προβάλουν τους κινδύνους που απειλούν το έθνος αλλά και για να κτίσουν ένα προφίλ ελκυστικό για ψήφους. Το ίδιο φαίνεται να γίνεται και με ομάδα γονιών της Αγγλικής Σχολής οι οποίοι θέλουν να επιβάλουν την ελληνικότητά τους σε ένα σχολείο το οποίο απαρτίζουν μαθητές και καθηγητές διαφόρων εθνοτήτων και πολιτισμών. Κι όλα αυτά συντελούνται παρ΄ όλη την ούτω καλούμενη στόχευσή μας για μια πολυπολιτισμική κοινωνία στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Ένωσης.