Η θέση της Πλατφόρμας για τις αντιδράσεις στα βήματα για ένα σχολείο συμφιλίωσης

12 Σεπτεμβρίου 2008

Πλατφόρμα Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων εκπαιδευτικών
ΕΝΩΜΕΝΗ ΚΥΠΡΟΣ
[ Ελληνοκυπριακό τμήμα ]

Α Ν Α Κ Ο Ι Ν Ω Σ Η

Ο χαραχτήρας των αντιδράσεων και η θέση μας

Με αφορμή την εξαγγελία της πολιτικής του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού για την αναθεώρηση των αναλυτικών προγραμμάτων των σχολείων, αλλά και την πρόσφατη εγκύκλιο προς τα σχολεία που καθορίζει ως πρώτο στόχο της χρονιάς την καλλιέργεια κουλτούρας ειρήνης, είχαμε τις αναμενόμενες αντιδράσεις από την πλευρά εκείνων οι οποίοι έχουν καταδικάσει την Παιδεία της χώρας σε αιχμαλωσία στις πιο συντηρητικές δυνάμεις της κοινωνίας μας, και επομένως στη στασιμότητα.
Οι αντιδράσεις αυτές συνοπτικά εκφράζουν ως συνήθως φόβους, είτε σε βαθμό λελογισμένο είτε σε βαθμό υστερίας, οι οποίοι αναφέρονται στον κίνδυνο διάβρωσης της εθνικής ταυτότητας, της γλώσσας, του θρησκευτικού αισθήματος και στην παραχάραξη της Ιστορίας.
Πρόκειται για θέσεις χρόνια επαναλαμβανόμενες όποτε εμφανισθεί η όποια προσπάθεια εκσυγχρονισμού ή όποτε εμφανισθεί έστω και στον μακρινό ορίζοντα η παραμικρή ελπίδα συνεννόησης με την άλλη κοινότητα.
Είναι αξιοσημείωτο ότι οι αντιδράσεις εκδηλώνονται με τον ίδιο ακριβώς τρόπο, πάνω στα ίδια θέματα και με τους ίδιους προβληματισμούς, τόσο στην ελληνοκυπριακή πλευρά όσο και στην τουρκοκυπριακή.
Ειδικά στα θέματα της Παιδείας, και ενώ ακόμα συνεχίζονται οι αντιδράσεις από την μεταρρύθμιση στην τουρκοκυπριακή πλευρά, οι ίδιες και εντονότερες φωνασκίες εκδηλώνονται και ανάμεσα στους Ελληνοκύπριους. Πρόκειται για μια ιδιότυπη συμμαχία και από τις δυο πλευρές της γραμμής ενάντια σε κάθε προσπάθεια εξευρωπαϊσμού, εκσυγχρονισμού στην Παιδεία, αλλά και σε κάθε προσπάθεια καλλιέργειας κλίματος συνεννόησης ανάμεσα στις δύο κοινότητες.
Η Πλατφόρμα θεωρεί ότι η μεταρρύθμιση ειδικά σε ότι αφορά το θέμα του πολυπολιτισμού, του σεβασμού της διαφοράς στην εθνότητα, στη θρησκεία και γενικά στην κουλτούρα, και η καλλιέργεια ειρηνικής διάθεσης ανάμεσα στις κοινότητες, έχει καθυστερήσει όσο και τα χρόνια της Κυπριακής Δημοκρατίας. Αποτελεί ντροπή για το εκπαιδευτικό μας σύστημα το γεγονός ότι ανακαλύπτει τις βασικές αυτές παιδαγωγικές αξίες ως ανάγκες μετά την ένταξη της χώρας μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και όχι ως ανάγκες ενδογενείς οι οποίες θα μπορούσαν μάλιστα να σταθούν εμπόδιο στις εθνικιστικές διαμάχες που κατέστρεψαν τον τόπο. Οι ίδιες οι αντιδράσεις στην υιοθέτηση των προτεινόμενων αλλαγών δείχνουν απλώς ότι το κυπριακό σχολείο δεν έκανε την δουλειά που έπρεπε την ώρα που έπρεπε, με αποτέλεσμα να έχει τώρα με ψηλότερο κόστος και δυσκολίες να αντιμετωπίσει αυτές τις δυσμορφίες.
Ας σημειωθεί ότι η Πλατφόρμα στηρίζει κατά βάση την προσπάθεια του Υπουργείου να θέσει σε τροχιά εκσυγχρονισμού το εκπαιδευτικό σύστημα προς τις κατευθύνεις που εξαγγέλθηκαν. Θέλουμε ταυτόχρονα να ελπίζουμε ότι δεν θα υπάρξουν τόσοι συμβιβασμοί με τις συντηρητικές δυνάμεις έτσι ώστε να χάσει η όλη προσπάθεια το περιεχόμενο της.
Καλούμε τους εκπαιδευτικούς που αναλογίζονται τις ευθύνες μας έναντι της κοινωνίας να αγωνιστούν έτσι ώστε οι δυνάμεις της αδράνειας που πνίγουν το κυπριακό σχολείο αλλά και την κοινωνία να πάψουν να διαδραματίζουν τον καθοριστικό λόγο. Το σχολείο μας πρέπει να χτίζει το μέλλον κι’ όχι να αναμασά το παρελθόν. Το σχολείο πρέπει να ανατρέψει την παγίωση της διχοτόμησης στον χώρο που το αφορά.

Η Εκκλησία
Το σύνταγμα του 1960 αλλά και η επιδιωκόμενη λύση διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας, προδιαγράφουν με σαφήνεια ένα κοσμικό κράτος. Η Εκκλησία της Κύπρου καταχρηστικά θεωρεί ότι, όπως έλεγχε ασφυκτικά και καταπιεστικά κάθε δραστηριότητα επί Οθωμανικής αυτοκρατορίας – μέσω των υπερπρονομίων που της είχαν παραχωρηθεί – και επί Αγγλοκρατίας, το ίδιο θα πρέπει να κάνει και τώρα. Πιστεύουμε ότι σε μια ευρωπαϊκή Κύπρο του 21ου αιώνα, που θέλει την ειρήνη, την ανάπτυξη, τη συνεργασία και την ανοιχτοσύνη στις ιδέες και στις αντιλήψεις, δεν έχει καμιά θέση η φοβική συμπεριφορά του Αρχιεπισκόπου. Η ανάμειξή του στα ζητήματα εκπαιδευτικής πολιτικής είναι ένας αναχρονισμός που μας εκθέτει ως κοινωνία και μας σπρώχνει βαθιά μέσα στην αγκαλιά ενός σύγχρονου μεσαίωνα, παρέα με κράτη διεθνώς απομονωμένα και πολύ λίγο δημοκρατικά. Καλούμε τους πολίτες να κάνουν το διαχωρισμό των θρησκευτικών πεποιθήσεων του καθενός από το ρόλο υπερ-θεσμού που επιδιώκει για λόγους ξένους προς το όποιο θρησκευτικό συναίσθημα ο Αρχιεπίσκοπος. Και να απαιτήσουν οι ίδιοι να σταματήσει την ανάμειξή του σε πολιτειακά ζητήματα, μεταξύ των οποίων και αυτό της Εκπαίδευσης.

Η Ιστορία
Με κακόγουστο τρόπο οι οπαδοί της μη επίλυσης του Κυπριακού, έχουν φέρει στην επιφάνεια το θέμα της διδασκαλίας της Ιστορίας, με στόχο να ξυπνήσουν φοβίες για απώλεια εθνικής συνείδησης και απώλεια ελέγχου του τι διδάσκεται. Με πανομοιότυπο τρόπο, οι οπαδοί της διχοτόμησης και του μίσους και στις δύο πλευρές του συρματοπλέγματος, επισύρουν τον κίνδυνο η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση να αλλοιώσει την Ιστορία. Πέρα από τις αντιεπιστημονικές κορώνες που συνοδεύουν τις αντιδράσεις αυτές, εκείνο που πραγματικά φοβούνται είναι μήπως σταματήσει η αποσιώπηση της Ιστορίας. Οι οπαδοί της αποσιώπησης, όχι μόνο επιθυμούν να συντηρούν και να ελέγχουν τον αντιεπιστημονικό μύθο της ιστορικής μονοσημαντότητας, της απαρασάλευτης εθνικής μονολιθικότητας, αλλά επιδιώκουν να συνεχίσει η αποσιώπηση ολόκληρων φάσεων της Ιστορίας. Και δεν πρόκειται εδώ τόσο για τον κοινό τόπο της για αιώνες αιματηρής και καταστροφικής αντιπαλότητας κλασικού Ελληνισμού και Χριστιανισμού, όσο για την Ιστορία της Κύπρου του 20ου αιώνα. Θέλουν να συνεχίσει η σιωπή για τα γεγονότα των δεκαετιών του ΄30, του ΄40 και του ΄50, αλλά κυρίως η σιωπή για τα εγκλήματα και τις πρακτικές εθνοκάθαρσης, από το 1960 μέχρι το 1974. Την ίδια στιγμή που όλος ο κόσμος ξέρει και έχει άποψη για τη διμερή (και όχι μονομερή) φύση του Κυπριακού.
Θεωρούμε ιδιαίτερα κρίσιμο, όσοι δεν συμφωνούν με τη σιωπή της Ιστορίας, όσοι πιστεύουν ότι η επιστημονική προσέγγιση, με σεβασμό στις διαθέσιμες πηγές και στην καλλιέργεια του κριτικού πνεύματος μέσω της διδασκαλίας της Ιστορίας, να αντισταθούν όχι αμυνόμενοι αλλά με παρρησία και τόλμη στους οπαδούς της σιωπής. Το ίδιο χρέος έχει και το Υπουργείο Παιδείας, αν θέλει να καταξιώνει τον τίτλο του.